Chuyển đổi xanh số: Động lực cho TP Hồ Chí Minh phát triển bền vững

TP Hồ Chí Minh ưu tiên phát triển xanh và số

Trong bối cảnh thế giới đối mặt với những biến động địa chính trị, kinh tế và khí hậu, Diễn đàn Kinh tế TP Hồ Chí Minh - Hyogo 2025 đã khẳng định vai trò của chuyển đổi xanh và số như kim chỉ nam cho phát triển bền vững. Với việc hợp nhất địa giới hành chính với Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu từ ngày 01/7/2025, TP Hồ Chí Minh mới sở hữu quy mô ấn tượng: diện tích 6.772,6 km², dân số gần 14 triệu người, GRDP đạt 115 tỷ USD (chiếm 24,4% GDP cả nước). Đây là nền tảng để TP Hồ Chí Minh định vị thành trung tâm kinh tế, tài chính, công nghệ cao và logistics tầm cỡ khu vực.

Chiến lược phát triển xanh của TP Hồ Chí Minh, được nhấn mạnh bởi ông Nguyễn Lộc Hà, Phó Chủ tịch UBND Thành phố, tập trung vào bốn trụ cột: nguồn lực xanh, hạ tầng xanh, hành vi xanh và các ngành tiên phong. Mục tiêu giảm 10% phát thải khí nhà kính vào năm 2030 và đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 không chỉ là cam kết môi trường mà còn là động lực thúc đẩy kinh tế tuần hoàn, năng lượng tái tạo và công nghệ sạch. Các dự án như "Vì một Cần Giờ xanh" hay phát triển điện gió ngoài khơi tại Bà Rịa - Vũng Tàu minh chứng cho quyết tâm này.

Chuyển đổi số, như ông Võ Minh Thành, Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ TP Hồ Chí Minh trình bày, là nền tảng cho đô thị thông minh vào năm 2030. Với hạ tầng cáp quang phủ rộng, tỷ lệ sử dụng điện thoại thông minh đạt 96%, và các nền tảng như LGSP hay Cổng dịch vụ điện tử, TP Hồ Chí Minh đang dẫn đầu cả nước về chỉ số chuyển đổi số. Kinh tế số được kỳ vọng đóng góp 25% GRDP vào năm 2025 và 40% vào năm 2030, với các khu công nghệ cao như Chuỗi Công viên Phần mềm Quang Trung là động lực chính.

Tuy nhiên, thách thức không nhỏ. Báo cáo từ WB và IMF tháng 7/2025 chỉ ra rằng tăng trưởng kinh tế toàn cầu chậm lại, chuỗi cung ứng tái định hình dưới áp lực xanh hóa, trong khi các đô thị ven biển như TP Hồ Chí Minh đối mặt với biến đổi khí hậu nghiêm trọng. Doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, gặp khó khăn về tài chính, công nghệ và khung pháp lý chưa hoàn thiện, như ông Đinh Hồng Kỳ, Chủ tịch Hội Doanh nghiệp Xanh TP Hồ Chí Minh, đã chỉ ra những khó khăn khi doanh nghiệp chuyển đổi xanh.

Cụ thể, Hội Doanh nghiệp Xanh TP Hồ Chí Minh sử dụng khái niệm BANI để mô tả thách thức chuyển đổi xanh. Mong manh: Doanh nghiệp nhỏ thiếu nguồn lực tài chính, công nghệ, dễ tổn thương trước biến động kinh tế và yêu cầu xanh hóa. Lo âu: Lo ngại chi phí đầu tư cho năng lượng tái tạo, xử lý chất thải khi khung pháp lý chưa hoàn thiện. Phi tuyến tính: Chính sách xanh có thể thu hút FDI lớn từ Nhật Bản nhưng tiềm ẩn rủi ro nếu quản lý kém. Khó lường: Tiêu chuẩn môi trường quốc tế và biến đổi khí hậu phức tạp, cản trở dự đoán và lập kế hoạch dài hạn.

Hợp tác TP Hồ Chí Minh - Hyogo: cầu nối cho phát triển bền vững

Mối quan hệ giữa TP Hồ Chí Minh và tỉnh Hyogo, được chính thức hóa từ năm 2007, đã phát triển thành mô hình hợp tác cấp địa phương tiêu biểu. Diễn đàn kinh tế lần thứ 7 là minh chứng cho sự bền chặt, mở rộng từ thương mại, đầu tư sang các lĩnh vực như công nghệ, môi trường và giáo dục. Nhật Bản hiện là nhà đầu tư lớn thứ ba tại TP Hồ Chí Minh, với 2.232 dự án và 15,4 tỷ USD vốn FDI, chiếm 19,4% tổng vốn FDI của Thành phố.

Tỉnh Hyogo, với vị trí chiến lược tại vùng Kansai và GDP xếp thứ 6 Nhật Bản, mang đến kinh nghiệm quản trị và công nghệ tiên tiến. Ông Hattori Yohei, Phó Thống đốc tỉnh Hyogo, nhấn mạnh vai trò của hợp tác nhân lực, đặc biệt qua hệ thống chứng nhận doanh nghiệp tuyển dụng lao động nước ngoài. Việc quốc tế hóa Sân bay Kobe từ năm 2025 mở ra cơ hội tăng cường giao lưu kinh tế và nhân sự, với các chuyến bay thương mại thuê trọn gói giữa Kobe và Việt Nam.

Trong lĩnh vực công nghệ môi trường, TP Hồ Chí Minh và Hyogo có thể hợp tác xây dựng trung tâm xử lý nước thải liên vùng, nhà máy tái chế rác thải phát điện, và hệ thống quan trắc môi trường thông minh. Về năng lượng tái tạo, các dự án điện mặt trời nổi trên hồ Dầu Tiếng, điện gió ngoài khơi kết hợp hydro xanh tại Bà Rịa - Vũng Tàu, hay khu công nghiệp sinh thái theo mô hình Eco-Town của Hyogo là những hướng đi đầy triển vọng. Hợp tác đào tạo ESG và thành lập Trung tâm đổi mới xanh TP Hồ Chí Minh - Hyogo sẽ thúc đẩy chuyển giao công nghệ và xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao.

Ông Nguyễn Xuân Quy, Phó chủ tịch Hiệp hội Năng lượng sạch Việt Nam, nhấn mạnh tiềm năng hợp tác với các doanh nghiệp Hyogo trong phát triển điện mặt trời mái nhà, tận dụng bức xạ mặt trời cao tại miền Nam Việt Nam (4,5-5,7 kWh/m²/ngày) và chi phí đầu tư giảm mạnh. Chính sách "0 đồng" của Hiệp hội, cho phép doanh nghiệp sử dụng điện sạch mà không cần đầu tư ban đầu, là mô hình hấp dẫn cho các doanh nghiệp Nhật Bản tại Việt Nam.

Diễn đàn không chỉ là nơi trao đổi ý tưởng mà còn là bệ phóng cho các dự án cụ thể. Với khung chính sách đặc thù từ Nghị quyết 98/2023/QH15, TP Hồ Chí Minh cam kết tạo môi trường đầu tư thông thoáng, từ ưu đãi thuế, phí đến đơn giản hóa thủ tục hành chính. Các dự án kêu gọi đầu tư vào fintech, trí tuệ nhân tạo, năng lượng tái tạo và logistics xanh là cơ hội để doanh nghiệp Hyogo tham gia sâu hơn vào hệ sinh thái đổi mới sáng tạo của TP Hồ Chí Minh mới.

Diễn đàn Kinh tế TP Hồ Chí Minh - Hyogo 2025 không chỉ củng cố mối quan hệ chiến lược mà còn đặt nền móng cho một tương lai phát triển bền vững. Trong thế giới BANI đầy bất định, sự hợp tác giữa TP Hồ Chí Minh và Hyogo, với trọng tâm là chuyển đổi xanh và số, là minh chứng cho sức mạnh của liên kết công - tư - quốc tế. Bằng cách tận dụng thế mạnh của nhau, hai địa phương đang cùng kiến tạo một mô hình phát triển tiên tiến, không chỉ vì lợi ích kinh tế mà còn vì một hành tinh bền vững hơn.