Chính phủ Mỹ đóng cửa có thể “đốt cháy” hàng tỷ USD GDP

Những cơ quan chịu ảnh hưởng khi Chính phủ Mỹ đóng cửa

Tính đến thời điểm hiện tại, Chính phủ Mỹ đã đóng cửa được hơn 20 tiếng đồng hồ, lần đóng cửa đầu tiên sau gần 7 năm và là lần thứ 21 trong lịch sử nước Mỹ. Việc đóng cửa diễn ra sau khi sau khi Quốc hội Mỹ không thể thông qua dự luật tạm thời duy trì ngân sách cho các chi tiêu của chính phủ.

Trong quá khứ, các đợt đóng cửa có thể kéo dài một vài ngày, một vài tuần, hay thậm chí là hơn một tháng. Trong lần đóng cửa gần nhất hồi cuối năm 2018 trong nhiệm kỳ đầu của Tổng thống Donald Trump, Chính phủ Mỹ đã phải đóng cửa 35 ngày - đợt đóng cửa dài nhất trong lịch sử.

Hiện chưa rõ đợt đóng cửa lần này sẽ kéo dài bao lâu. Tuy nhiên, trong cuộc bỏ phiếu diễn ra tối 1/10 (theo giờ Việt Nam), Thượng viện Mỹ đã tiếp tục bác bỏ một giải pháp tạm thời của Đảng Cộng hòa nhằm mở cửa lại Chính phủ. Và theo CNBC, lần bỏ phiếu tiếp theo chỉ có thể diễn ra sớm nhất là vào thứ Sáu, đồng nghĩa với việc đợt đóng cửa Chính phủ lần này có thể kéo dài ít nhất 3 ngày, gây ra sự xáo trộn đáng kể đối với các cơ quan Chính phủ và nhân viên liên bang.

Với việc Chính phủ Mỹ đóng cửa, tất cả các cơ quan và chương trình không thiết yếu vốn phụ thuộc vào nguồn ngân sách hàng năm đều phải tạm ngừng hoạt động. Theo Văn phòng Ngân sách Quốc hội Mỹ, khoảng 750.000 nhân viên không thiết yếu sẽ phải tạm nghỉ việc không lương và sẽ được chi trả khi chính phủ hoạt động trở lại.

Nhiều hoạt động thiết yếu vẫn tiếp tục diễn ra, bao gồm công tác an ninh, kiểm soát không lưu, an ninh sân bay và các lực lượng vũ trang. Các chương trình chi tiêu bắt buộc như An sinh Xã hội, chăm sóc y tế cho người cao tuổi và cựu chiến binh vẫn được duy trì. Những nhân viên "thiết yếu" sẽ tiếp tục làm việc, nhưng cũng không được trả lương cho đến khi ngân sách được thông qua.

Ông Randy Erwin - Chủ tịch Liên đoàn Nhân viên liên bang Quốc gia, Mỹ cho biết: "Nhân viên liên bang đảm nhận nhiều nhiệm vụ thiết yếu phục vụ người dân như túc trực sẵn sàng chiến đấu, bảo vệ biên giới, quản lý các công viên quốc gia, kiểm tra hộ chiếu, đảm bảo thực phẩm an toàn. Khi Chính phủ đóng cửa, các nhiệm vụ đó bị đình trệ, gây lãng phí cho người dân Mỹ".

Trong ngày đầu tiên Chính phủ Mỹ đóng cửa, mức độ gián đoạn hoạt động là không đều, bởi mỗi cơ quan đã xây dựng kế hoạch đóng cửa riêng, dựa trên ngân sách sẵn có. Tại thủ đô Washington D.C, Thư viện Quốc hội và Cục Lưu trữ Quốc gia đã đóng cửa, trong khi một số điểm tham quan chính như Bảo tàng Smithsonian và Vườn thú Quốc gia có thể mở cửa tới hết tuần này. Một số địa điểm khác chỉ mở cửa một phần.

Ông Mike Pesoli - Phóng viên hãng tin AP cho biết: "Tại Quảng trường Quốc gia, các không gian mở và đường mòn sẽ vẫn mở cửa, nhưng các trung tâm du khách, nhà vệ sinh và các tour tham quan có người hướng dẫn sẽ ngừng hoạt động".

Theo cơ quan tư pháp liên bang, các tòa án tại Mỹ có thể hết ngân sách để duy trì hoạt động đầy đủ sau ngày 17/10, trong khi Cơ quan Bảo vệ môi trường EPA, hay Ủy ban Chứng khoán và Sàn giao dịch SEC đã phải cắt giảm phần lớn hoạt động thông thường, chỉ duy trì những công việc quan trọng.

Một hoạt động nữa cũng bị ảnh hưởng là việc thống kê các thông tin và số liệu kinh tế như dữ liệu về nông sản, giá cả… Đặc biệt, Báo cáo việc làm phi nông nghiệp của Bộ Lao động Mỹ, dự kiến công bố trong tuần này cũng sẽ bị trì hoãn - trong khi đây là dữ liệu đang nhận được rất nhiều sự quan tâm.

Thị trường chứng khoán Mỹ vẫn duy trì đà tăng

Cho đến nay, thị trường tài chính Mỹ nhìn chung vẫn khá bình tĩnh trước việc chính phủ Mỹ đóng cửa khi các nhà giao dịch kỳ vọng rằng sự gián đoạn sẽ chỉ diễn ra trong thời gian ngắn và ít ảnh hưởng đến nền kinh tế.

Từ chỗ sụt giảm lúc đầu phiên, cả 3 chỉ số chính của chứng khoán Mỹ đã khép lại ngày giao dịch đầu tiên của tháng 10 trong sắc xanh. Trong đó, chỉ số S&P 500 đạt mức cao kỷ lục. Đồng USD cũng phục hồi sau khi sụt giảm 0,2% lúc đầu ngày.

Theo các chuyên gia của UBS, các đợt Chính phủ Mỹ đóng cửa trước đây thường chỉ gây ra biến động thoáng qua, không dẫn tới sự đứt gãy lớn trên thị trường vốn. Tuy nhiên, hoạt động niêm yết cổ phiếu lần đầu ra công chúng của doanh nghiệp có thể chịu ảnh hưởng, bởi các đợt IPO không thể tiến hành nếu chưa được SEC phê duyệt.

Với đồng USD, sự kiện đóng cửa chính phủ làm đồng bạc xanh chịu áp lực giảm giá, thúc đẩy dòng vốn đầu tư tìm đến các tài sản trú ẩn an toàn, tuy nhiên, mức độ ảnh hưởng sẽ còn phụ thuộc vào độ dài và mức độ nghiêm trọng của đợt đóng cửa.

Những tác động kinh tế từ việc chính phủ Mỹ đóng cửa

Trong khi đó, nhiều ý kiến khác vẫn tỏ ra thận trọng về những tác động kinh tế từ việc Chính phủ Mỹ đóng cửa, trong bối cảnh hai Đảng Dân chủ và Cộng hòa vẫn tiếp tục tranh cãi gay gắt và giới chức Nhà Trắng liên tục đưa ra những cảnh báo về việc sa thải hàng loạt.

Việc Chính phủ Mỹ đóng cửa trong thời gian dài sẽ có tác động đáng kể, làm giảm sản lượng kinh tế trong khu vực công. Mức tiêu dùng của công chức nghỉ việc không lương cũng giảm mạnh và khó có thể được phục hồi hoàn toàn, ngay cả khi tiền lương đã được truy lĩnh.

S&P Global ước tính, mỗi tuần chính phủ ngừng hoạt động có thể làm giảm 0,1 - 0,2 điểm % GDP. Còn theo Văn phòng Ngân sách Quốc hội, sau đợt đóng cửa 35 ngày hồi cuối năm 2018, nền kinh tế Mỹ đã thiệt hại 11 tỷ USD, trong đó 3 tỷ USD là tổn thất vĩnh viễn, không thể bù đắp.

Bà Shana Orczyk Sissel - Tổng Giám đốc điều hành, Banrion Capital Management cho biết: "Thông thường, vấn đề này có thể được giải quyết sớm vì không bên nào muốn làm tổn hại đến người dân Mỹ, đặc biệt là cử tri của mình. Tuy nhiên, nếu việc đóng cửa kéo dài như lần trước, tác động đến toàn bộ nền kinh tế sẽ là đáng kể. Việc chính phủ bị đóng cửa trong một tháng, thực sự đã làm mất đi các cơ hội tăng trưởng GDP".

Một vấn đề khác đang được quan tâm là những cảnh báo từ Nhà Trắng về các đợt cắt giảm nhân sự có thể diễn ra trong "hai ngày tới", nếu Chính phủ tiếp tục đóng cửa. Điều này sẽ làm trầm trọng hơn tình trạng chảy máu chất xám của Chính phủ Mỹ, vốn đang trải qua đợt cắt giảm nhân sự lớn nhất trong 80 năm, với hơn 150.000 nhân viên tham gia chương trình tự nguyện nghỉ việc.

Bà Elaine Kamarck - Chuyên gia cấp cao, Viện Brookings nhận định: "Chính phủ liên bang đã trải qua một cuộc chảy máu chất xám nghiêm trọng. Những nhân sự như các nhà khoa học, kỹ sư hoặc chuyên gia hạt nhân đều có trình độ học vấn và chuyên môn cao. Và nếu họ phải rời khỏi chính phủ hoặc nghỉ hưu sớm, sẽ rất khó để thay thế. Hậu quả sẽ rất nặng nề".

Ngoài ra, kinh tế Mỹ năm 2025 được đánh giá mong manh hơn so với các lần đóng cửa trước đây, do áp lực thuế quan và thị trường việc làm suy yếu. Việc chính phủ đóng cửa kéo dài sẽ càng làm gia tăng những yếu tố bất định đối với nền kinh tế.