Châu Âu vượt Mỹ trong hỗ trợ quân sự cho Ukraine

Theo dữ liệu từ dự án Ukraine Support Tracker của lfW, đến cuối tháng 6/2025, các quốc gia châu Âu đã ký hợp đồng mua sắm quốc phòng cho Ukraine trị giá 35,1 tỷ Euro, cao hơn 4,4 tỷ Euro so với tổng giá trị viện trợ từ Mỹ. Đáng chú ý, gần một nửa viện trợ quân sự của châu Âu không lấy từ kho dự trữ mà đến từ các đơn đặt hàng mới với ngành công nghiệp quốc phòng. Riêng tháng 5 và 6/2025, châu Âu cam kết 10,5 tỷ Euro viện trợ, trong đó ít nhất 4,6 tỷ Euro được chuyển qua hợp đồng với các công ty quốc phòng - chiếm gần 44% tổng số.

Ông Taro Nishikawa - Trưởng dự án Ukraine Support Tracker - nhận định: "Châu Âu hiện đã đặt mua nhiều vũ khí qua hợp đồng mới hơn so với Mỹ, cho thấy sự dịch chuyển rõ rệt từ việc rút từ kho sang sản xuất công nghiệp".

Trái lại, từ tháng 5/2025, khi Tổng thống Mỹ Donald Trump nối lại việc cung cấp vũ khí cho Ukraine, hình thức này chủ yếu là bán hàng thương mại mà Kiev phải tự chi trả, thay vì viện trợ trực tiếp. Trong khi đó, châu Âu tiếp tục duy trì trách nhiệm hỗ trợ tài chính và quân sự. Gần đây, Đức đã công bố gói viện trợ 5 tỷ Euro, Na Uy 1,5 tỷ Euro, Bỉ 1,2 tỷ Euro, trong khi Hà Lan, Anh và Đan Mạch mỗi nước đóng góp khoảng 500 - 600 triệu Euro.

Phần lớn nguồn tài chính cho các gói viện trợ này đến từ tài sản Nga bị đóng băng. Ông Nishikawa cho rằng đây là công cụ then chốt giúp Ukraine duy trì ổn định tài chính, song khi khoản viện trợ cam kết từ tháng 10/2024 được giải ngân dần và nguồn quỹ thu hẹp, khả năng duy trì mức hỗ trợ này sẽ bị đặt dấu hỏi.

Nếu tính tổng thể từ khi Nga mở chiến dịch quân sự vào tháng 2/2022 đến cuối tháng 6/2025, châu Âu (bao gồm Anh) đã cam kết hoặc chuyển giao 80,5 tỷ Euro viện trợ quân sự, vượt con số 64,6 tỷ Euro của Mỹ. Đây là lần đầu tiên kể từ giữa năm 2022 châu Âu vượt Mỹ cả về tổng khối lượng viện trợ và giá trị hợp đồng công nghiệp.

Ông Nishikawa nhấn mạnh: "Viện trợ quân sự cho Ukraine ngày càng phụ thuộc vào năng lực của ngành công nghiệp quốc phòng. Để đảm bảo giao hàng đúng hạn và hiệu quả, châu Âu cần một nền công nghiệp quốc phòng mạnh và bền vững".

Ngoài viện trợ quân sự, hỗ trợ tài chính cũng đóng vai trò then chốt. Cơ chế ERA - sáng kiến của G7 và Ủy ban châu Âu - cung cấp cho Ukraine 45 tỷ Euro dưới dạng khoản vay, được tài trợ từ lợi nhuận tài sản Nga bị phong tỏa. Trong hai tháng 5 và 6, EU đã giải ngân 2 tỷ Euro, Canada 1,5 tỷ Euro và Nhật Bản khoảng 2,8 tỷ Euro.

Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo rằng khi nguồn quỹ ERA dần cạn kiệt, Ukraine có thể đối mặt với khoảng trống tài chính lớn, đặc biệt trong bối cảnh chi phí tái thiết và áp lực kinh tế tiếp tục leo thang do chiến tranh kéo dài.