Cảnh sắc quê hương trong triển lãm hội họa “Trở về”

Nhà nghiên cứu, phê bình mỹ thuật Phan Cẩm Thượng chia sẻ những cảm nhận sâu sắc về người bạn cũ: "Nguyễn Đức Quang đã tìm thấy con đường riêng trong nghệ thuật, không phụ thuộc vào danh tiếng hay sự công nhận. Anh vẽ để sống, và sống để vẽ. Anh tin rằng nghệ thuật là một phần không thể thiếu trong cuộc sống, là cách để thể hiện và chia sẻ những cảm xúc sâu sắc nhất".

Sau hơn bốn thập niên kể từ ngày tốt nghiệp Trường Đại học Mỹ thuật Hà Nội (nay là Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam), họa sĩ Nguyễn Đức Quang trở lại với công chúng yêu nghệ thuật bằng triển lãm cá nhân đầu tiên mang tên Trở về - dấu mốc nhiều cảm xúc, như chính tên gọi của nó.

Triển lãm giới thiệu 42 tác phẩm, gồm 37 tranh màu nước và 5 tranh sơn mài, được sáng tác trong những năm gần đây, chủ yếu lấy cảm hứng từ phong cảnh và biển quê hương.

Khai mạc ngày 1/11/2025, những bức tranh được trưng bày tại không gian Art Space - Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam (42 Yết Kiêu, Hà Nội), gợi mở một cuộc "hồi quy" đầy tự nhiên và lặng lẽ của người nghệ sĩ với cội nguồn sáng tạo.

Ở triển lãm, những bức tranh phong cảnh của Nguyễn Đức Quang cho thấy một thế giới trong trẻo và sâu lắng. Biển Hải Phòng, với những con thuyền, bến cá, ánh nắng và làn nước chuyển sắc, hiện lên trong tranh ông vừa thực vừa mộng. Dưới những lớp màu mỏng tang và trong suốt, người xem cảm nhận được sự đan xen của động và tĩnh, của bề mặt lung linh và chiều sâu thẳm thẳm của đại dương.

Với họa sĩ, mỗi nét vẽ không chỉ là miêu tả cảnh vật, mà còn là một cách để nói lời tri ân với người cha – người ngư dân cả đời gắn bó với biển. Bóng dáng con thuyền, ánh trời loang trên sóng nước… đều thấp thoáng hình ảnh người cha bền bỉ, cần mẫn, lặng lẽ như chính người họa sĩ vẫn bền bỉ đi tìm lại niềm vui thuở đầu.

Bố cục chặt chẽ, tạo hình vững vàng, màu sắc dịu nhẹ, 37 bức màu nước của Nguyễn Đức Quang trở thành những "bản hòa ca" của ánh sáng và ký ức. 5 tác phẩm sơn mài khổ lớn cũng cho thấy sự thử nghiệm của họa sĩ với chất liệu truyền thống, được ông tự nghiên cứu và thực hành từ năm 2009 đến nay.

Với Nguyễn Đức Quang, trở lại với hội họa là một niềm hạnh phúc giản dị mà sâu sắc. Triển lãm Trở về cũng là một điểm khởi đầu mới. Họa sĩ đang chuẩn bị cho triển lãm cá nhân thứ hai, dự kiến diễn ra vào nửa đầu năm 2026, với loạt tranh trừu tượng chất liệu acrylic, hứa hẹn một hướng thể nghiệm mới trong hành trình sáng tạo của ông.

Nhà nghiên cứu, phê bình mỹ thuật Phan Cẩm Thượng cũng chia sẻ : "Tại triển lãm, chúng tôi gặp lại Nguyễn Đức Quang – người từng học ở Trường Mỹ thuật Yết Kiêu. Anh mời chúng tôi về nhà xem những bức màu nước mới vẽ, dùng chất liệu ấy để đặc tả phong cảnh quê hương, tìm sự bình yên nơi sông biển Hải Phòng. Được đào tạo bài bản, tranh của anh thể hiện tâm hồn từng trải, biết bỏ cái gì, giữ cái gì qua từng nét bút".

Theo Phan Cẩm Thượng, Nguyễn Đức Quang không chạy theo cái mới hay cái thời thượng. Anh vẽ cho chính mình, như một cách "giải tỏa nội tâm trong phong cảnh". Nhờ kỹ thuật màu nước điêu luyện, bố cục chọn lọc và màu sắc trong trẻo, biển, bầu trời, sóng nước, hơi ẩm trong tranh anh trở nên sinh động và đầy tình cảm. "Phải là người yêu biển, yêu quê hương đến thế mới thể hiện được một tâm hồn đầy chất thơ, dạt dào cảm xúc qua từng tác phẩm," nhà phê bình Phan Cẩm Thượng viết.

Khi vẽ phố phường Hà Nội hay phong cảnh Tây Bắc, Nguyễn Đức Quang thể hiện sự "buông thả có chủ ý", sử dụng độ đậm nhạt tinh tế, khiến người xem như được đưa về một không gian trầm mặc, nơi thời gian dường như lùi lại hàng trăm năm.

Phan Cẩm Thượng chia sẻ thêm: "Thật trùng hợp khi triển lãm cá nhân đầu tiên của anh lại được tổ chức tại chính ngôi trường anh từng học, vào dịp chuẩn bị kỷ niệm 100 năm Trường Mỹ thuật Đông Dương – như một chiếc lá trôi theo dòng đời, nay lại trở về cội nguồn. Nguyễn Đức Quang đã tìm thấy con đường riêng trong nghệ thuật, không phụ thuộc vào danh tiếng hay sự công nhận. Anh vẽ để sống, và sống để vẽ. Nghệ thuật là cách anh thể hiện và chia sẻ những cảm xúc sâu sắc nhất của mình".

Sinh năm 1961 tại Hải Phòng, họa sĩ Nguyễn Đức Quang có năng khiếu hội họa từ nhỏ. Đất nước sau thống nhất còn nhiều khó khăn, Nguyễn Đức Quang vẫn nhận được sự ủng hộ của cha mẹ để theo đuổi con đường nghệ thuật. Câu chuyện người cha - một máy trưởng tàu đánh cá - nghỉ phép để đưa con trai lên Hà Nội dự thi vào Trường Mỹ thuật là một kỷ niệm in sâu trong ký ức, trở thành nguồn động viên tinh thần lớn cho ông trong suốt chặng đường sau này.

Tốt nghiệp năm 1982, cũng như nhiều bạn học cùng thời, Nguyễn Đức Quang phải mưu sinh bằng nhiều công việc khác nhau. Dù không thể toàn tâm toàn ý cho hội họa, ông vẫn lặng lẽ giữ ngọn lửa sáng tạo, tranh thủ từng khoảng thời gian ít ỏi để vẽ. "Khi đứng trước tấm giấy trắng, cảm xúc trong tôi như chú ngựa đứt dây cương," ông chia sẻ.

Đến năm 2017, khi có điều kiện dành nhiều thời gian hơn cho sáng tác, Nguyễn Đức Quang quay lại với chất liệu màu nước – một lựa chọn vừa quen thuộc, vừa là thách thức. Ông tự mày mò nghiên cứu kỹ thuật, tìm hiểu thêm về hội họa màu nước trong và ngoài nước để làm giàu thêm vốn biểu đạt.

Triển lãm Trở về diễn ra từ ngày 1 - 10/11/2025 tại Art Space, Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam.