Cảng biển Việt Nam thúc đẩy xanh hóa, số hóa để giữ vững lợi thế cạnh tranh

Chuyển đổi xanh cho mục tiêu phát triển bền vững

Với lợi thế đường bờ biển dài, nhiều cảng lớn như Hải Phòng, Đà Nẵng, Cát Lái, Việt Nam có tiềm năng trở thành trung tâm trung chuyển hàng hóa trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Tuy nhiên, để duy trì lợi thế, ngành cảng biển phải đối diện với thách thức kép: nâng cao năng lực khai thác và đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững.

Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 888/QĐ-TTg ngày 22/7/2022, phê duyệt Đề án về các nhiệm vụ và giải pháp nhằm triển khai kết quả Hội nghị lần thứ 26 của các bên tham gia Công ước khung Liên Hợp Quốc về biến đổi khí hậu. Trong đó, ngành hàng hải được xác định là một trong những lĩnh vực tiên phong, quyết liệt thực hiện kế hoạch giảm phát thải khí nhà kính, hướng tới mục tiêu Net Zero vào năm 2050.

Theo Tổ chức Hàng hải Quốc tế (IMO), vận tải biển chiếm tới 80% khối lượng hàng hóa toàn cầu nhưng cũng là ngành phát thải lớn, chủ yếu từ động cơ diesel của tàu hàng. Các nghiên cứu chỉ ra, mỗi khi tàu neo đậu tại cảng mà chưa có hệ thống điện từ bờ, chúng phải chạy máy phát, gây phát thải khí nhà kính, ô nhiễm tiếng ồn và ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống người dân địa phương.

Trong bối cảnh đó, IMO đặt mục tiêu toàn ngành đạt Net Zero vào năm 2050; Liên minh châu Âu cũng sẽ bắt buộc sử dụng điện bờ từ 2030. Tại Việt Nam, Quyết định 876/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ đã đặt mục tiêu đến 2050, toàn bộ tàu nội địa và phương tiện tại cảng chuyển sang sử dụng điện, năng lượng xanh.

Nỗ lực tìm giải pháp từ kinh nghiệm quốc tế

Mới đây, Schneider Electric phối hợp cùng Tổng công ty Hàng hải Việt Nam (VIMC) tổ chức hội thảo " Hợp tác và Đổi mới sáng tạo cho Cảng xanh". Sự kiện tập trung vào các giải pháp chuyển đổi số, quản lý năng lượng và điện hóa hạ tầng, nhằm đưa hệ thống cảng biển Việt Nam tiến gần hơn tới mục tiêu giảm phát thải và nâng cao sức cạnh tranh.

Ông Lê Anh Sơn, Tổng giám đốc VIMC, cho biết: "Chúng tôi xác định chuyển đổi số, chuyển đổi xanh là nhiệm vụ trọng tâm, một vũ khí cạnh tranh trong tương lai. VIMC sẽ tập trung điện hóa, tự động hóa với các kế hoạch cụ thể để giảm phát thải, nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng và hướng tới phát triển bền vững".

Ông Đồng Mai Lâm, Tổng giám đốc Schneider Electric Việt Nam và Campuchia cho biết: "Schneider Electric là tập đoàn hàng đầu trên thế giới về chuyển đổi số, quản lý năng lượng, tự động hóa. Chúng tôi cam kết đưa những giải pháp tiên tiến về điện hóa, số hóa, tự động hóa trong ngành cảng biển nhằm giúp đối tác, khách hàng đạt hiệu quả tối ưu về tài chính cũng như chuẩn bị sẵn sàng cho tương lai phát triển bền vững".

Tại hội thảo, Schneider Electric giới thiệu trường hợp thành công ở cảng Marseille (Pháp). Trước đây, cảng này đối mặt mức ô nhiễm cao do tàu thuyền chạy máy phát khi neo đậu. Sau khi lắp đặt hệ thống điện bờ, La Méridionale – hãng tàu lớn tại cảng – đã giảm được 100% khí thải CO2, 95% lượng SOx, NOx và vật chất dạng hạt diesel, đồng thời tiết kiệm 66% chi phí so với sử dụng nhiên liệu.

AVEVA PI System là một trong những giải pháp nổi bật khác của Schneider Electric, đã được ứng dụng tại nhiều cảng trên thế giới. Trong đó có cảng Portland tại bang Victoria (Australia), giải pháp này đã hỗ trợ quản lý hơn 30 triệu tấn hàng hóa mỗi năm, giúp tối ưu vận hành và bảo trì thiết bị.

Tại sự kiện, Schneider Electric cũng nhấn mạnh ba trụ cột: chuyển đổi số – điện hóa – khử carbon. Cụ thể, Schneider chia sẻ các giải pháp số hóa hệ thống cảng thông qua việc quản lý tập trung toàn bộ hệ thống dữ liệu với giải pháp AVEVA PI và công nghệ bản sao số (digital twin). Giải pháp giúp thu thập dữ liệu theo thời gian thực từ các cảm biến, thiết bị và hệ thống trên cảng, sau đó lưu trữ, chuẩn hóa và xử lý dữ liệu, từ đó đưa ra các báo cáo trực quan về toàn bộ hoạt động cảng, giúp đơn vị vận hành cải thiện hiệu suất, gia tang tính khả dụng, đưa ra quyết định nhanh chóng và ứng phó kịp thời với các sự cố.

Schneider cũng giới thiệu các giải pháp quản lý năng lượng hiệu quả thông qua nền tảng EcoStruxure và dịch vụ bảo trì thiết bị tại chỗ và dịch vụ số, tiêu biểu như EcoStruxure Power Monitoring Expert & Power Operation giúp giám sát, kiểm soát hoạt động năng lượng và cơ sở hạ tầng theo thời gian thực; lưới điện siêu nhỏ (Microgrid) giúp kết nối và tối ưu nhiều nguồn năng lượng trong cảng biển bao gồm năng lượng tái tạo.

Các giải pháp này giúp nâng cao hiệu quả trong sử dụng năng lượng nói riêng và hiệu quả hoạt động toàn cảng nói chung, giúp giảm phát thải và hướng tới phát triển bền vững.

Đồng thời, các bên cũng cho rằng cần xây dựng lộ trình giảm phát thải dài hạn, nâng cao hiệu quả năng lượng, tích hợp năng lượng sạch và khuyến khích sự tham gia của các bên trong chuỗi cung ứng.

Theo các chuyên gia, việc kết hợp giữa chính sách quốc gia, sự tham gia của doanh nghiệp cảng biển trong nước và kinh nghiệm từ các tập đoàn quốc tế như Schneider Electric sẽ tạo động lực để Việt Nam đạt mục tiêu Net Zero 2050.

Chuyển đổi số và xanh hóa cảng biển không chỉ đáp ứng yêu cầu quốc tế mà còn mở ra cơ hội lớn để Việt Nam khẳng định vai trò trong chuỗi cung ứng toàn cầu, đồng thời bảo vệ môi trường và sức khỏe cộng đồng.