"Bỗng dưng" nợ thuế vì doanh nghiệp khai khống tiền lương

Ngăn chặn doanh nghiệp kê khai khống chi phí tiền lương

Trong thời gian vừa qua, không ít người nộp thuế đã gặp phải tình cảnh, không có hợp đồng lao động, nhưng bỗng dưng một ngày lại phát hiện ra mình có thu nhập tại một doanh nghiệp lạ. Điều quan trọng là thu nhập đó không được nhận, nhưng nó lại xuất hiện tại phần tính thuế thu nhập cá nhân.

Cơ quan Thuế xác nhận đã có tình trạng doanh nghiệp sử dụng thông tin cá nhân để kê khai khống chi phí tiền lương, trong khi không phát sinh trả thu nhập thực tế cho cá nhân đó. Đây là hành vi gian lận, vi phạm pháp luật.

Mới đây, anh Nguyễn Huy Thông tại TP Hồ Chí Minh đã có đơn phản ánh tới Đài Truyền hình Việt Nam, về việc Công ty cổ phần Inotech tại TP Hà Nội, đã sử dụng trái phép thông tin cá nhân của anh để kê khai khống các khoản tiền lương, tiền công.

Cụ thể, anh cho biết anh không có hợp đồng làm việc với doanh nghiệp này, nhưng thông qua ứng dụng Etax Mobile, anh phát hiện bản thân có khoản thu nhập chịu thuế 96 triệu đồng được Công ty Inotech kê khai năm 2022 và 2023.

"Mình chưa bao giờ làm công ty đó cả. Họ chỉ cần căn cước công dân và hình chụp căn cước công dân mà họ đưa mình vào danh sách nhân viên, lập khống hồ sơ được, mà không cần bất kỳ hợp đồng lao động nào, để khai thuế. Cái này là hành động vi phạm pháp luật rõ ràng và cố tình", anh Thông nói.

Anh Thông cho biết, sau khi phát hiện vụ việc anh đã tố cáo tới ngành thuế TP Hà Nội. Nhóm phóng viên của chương trình đã liên hệ với Đại diện của Công ty cổ phần Inotech. Đại diện doanh nghiệp thừa nhận có kê khai hồ sơ lao động không đúng quy định và đã chấp hành xử phạt theo quy định và từ chối trả lời phỏng vấn.

Đại diện Thuế cơ sở 8 thành phố Hà Nội, nơi doanh nghiệp đóng trụ sở cho biết: Qua xác minh, cơ quan thuế phát hiện hồ sơ chi trả lương cho anh Thông của doanh nghiệp chưa đúng quy định. Cơ quan thuế đã ra quyết định xử phạt doanh nghiệp và truy thu số thuế phát sinh, tiền chậm nộp vào ngân sách là trên 62 triệu đồng. Và công ty trên không phải doanh nghiệp duy nhất có hành vi vi phạm này trong thời gian qua.

Ông Trịnh Ngọc Điệp - Trưởng thuế cơ sở 8 thành phố Hà Nội cho biết: "Chúng tôi sẽ xử lý nghiêm tất cả các công ty có gian lận thuế, cũng như lấy các thông tin, mã số thuế, căn cước công dân của những người không làm việc thực tế, làm việc ảo. Với số tiền lớn thì chúng tôi sẽ gửi cơ quan khác để xử lý theo đúng quy định".

Đại diện Cục Thuế cho biết, từ đầu năm đến nay, thông qua Ứng dụng thuế điện tử Etax Mobile, đã có trên 96.000 ý kiến phản hồi của người nộp thuế, về việc thông tin tổ chức chi trả kê khai không đúng.

Ví dụ như " Tôi không làm tại công ty này" hay " Tôi không công tác tại đơn vị này". Cục Thuế đã ghi nhận thông tin để rà soát, nếu phát hiện sai phạm thì sẽ yêu cầu các tổ chức, doanh nghiệp phải kê khai lại và xử phạt theo đúng quy định.

Khai khống chi phí lương để gian lận thuế

96.000 ý kiến phản hồi của người nộp thuế về việc các doanh nghiệp, tổ chức kê khai không đúng - là một con số không hề nhỏ. Nguyên nhân khiến các doanh nghiệp có thể dễ dàng lấy được thông tin cá nhân của người nộp thuế để khai khống chi phí, là có thể do người nộp thuế vô tình để lộ thông tin cá nhân, hoặc các doanh nghiệp đã lợi dụng dụng ứng dụng tra cứu mã số thuế cá nhân để tra cứu mã số thuế theo số giấy tờ.

Nhiều doanh nghiệp đã lợi dụng thông tin cá nhân như căn cước công dân, mã số thuế… để làm giả hồ sơ lao động, lập khống bảng lương, hợp đồng, chứng từ chi trả nhằm kê khai chi phí tiền lương không có thật. Hành vi này vi phạm pháp luật thuế, với mục đích giảm số thuế phải nộp vào ngân sách.

Không chỉ gian lận, điều này còn gây ảnh hưởng đến người dân khi bị kê khai thu nhập "ảo" mà không hề nhận được, dẫn đến phát sinh thuế thu nhập cá nhân không đúng. Tình trạng này thường xảy ra ở các ngành nghề sử dụng nhiều lao động như xây dựng, thiết kế, nhà hàng, khách sạn, du lịch, gia công, chế biến...

Số hóa dữ liệu nộp thuế đê chống gian lận

Để đảm bảo quyền lợi của người nộp thuế và ngăn chặn, xử lý nghiêm minh đối với doanh nghiệp có hành vi gian lận, lợi dụng thông tin của cá nhân để khai, tính chi phí tiền lương, tiền công nhằm mục đích trốn thuế, Cục Thuế đã triển khai nhiều giải pháp, trong đó có việc số hóa dữ liệu nộp thuế.

Từ ngày 1/7 năm nay, cơ quan thuế đã đồng bộ số định danh cá nhân thay cho mã số thuế. Đảm bảo mỗi người chỉ có một mã số thuế duy nhất, chấm dứt tình trạng 1 người có nhiều mã số thuế.

Việc mỗi người chỉ có một mã số thuế sẽ giúp ngăn chặn được tình trạng gian lận thuế. Bởi thời gian qua đã có tình trạng số căn cước công dân, chứng minh thư nhân dân của người dân bị lộ lọt ra ngoài. Sau đó bị người khác sử dụng để hợp thức hóa tiền công, tiền lương, để làm giảm số thuế phải nộp.

Ngoài ra, việc số hóa đưa toàn bộ dữ liệu của người nộp thuế vào ứng dụng thuế điện tử Etax Mobile cũng giúp người dân có thể dễ dàng tra cứu thông tin về các nguồn thu nhập của mình, để đảm bảo các nguồn thu nhập đó chính xác, đầy đủ.

Ông Nguyễn Mạnh Tùng - Ban Công nghệ chuyển đổi số và tự động hóa, Cục Thuế cho biết: "Người nộp thuế đăng nhập vào Etax Mobile. Chọn chức năng Hỗ trợ quyết toán thuế thu nhập cá nhân. Sau đó chọn Tra cứu thông tin quyết toán. Chọn thời gian cần tra cứu thông tin như kỳ năm 2023 hay 2024, sau đó tra cứu thông tin. Các thông tin này sẽ được ứng dụng hiển thị đầy đủ. Đối chiếu, rà soát nếu có sự sai khác thông tin thì hoàn toàn có thể gửi ý kiến phản hồi về cơ quan thuế".

Theo các chuyên gia, trước đây khi thông tin nộp thuế chưa được số hóa, người lao động gặp khó khăn trong việc tiếp cận. Nhưng hiện nay, nhờ dữ liệu đã được tích hợp trên ứng dụng Etax Mobile, các khoản thu nhập chịu thuế cá nhân được hiển thị đầy đủ kèm tên đơn vị chi trả. Nhờ vậy, mọi hành vi kê khai khống của doanh nghiệp, tổ chức sẽ dễ dàng bị phát hiện.

Bà Bùi Thị Lệ Phương - Giám đốc Công ty TNHH Tài chính kế toán thuế Centax cho biết: "Những doanh nghiệp lấy thông tin của cá nhân để đưa vào thu nhập của mình thì trước sau gì cơ quan thuế cũng phát hiện, thậm chí cá nhân đó họ cũng phát hiện ra. Họ sẽ khiếu nại với chính cơ quan thuế rằng và khi doanh nghiệp không giải trình được thì đã vướng vào sai phạm kê khai sai về thuế và sẽ bị phạt, truy thu".

Đầu tháng 4 năm nay, Cục Thuế cũng chính thức triển khai quyết toán thuế thu nhập cá nhân và hoàn thuế thu nhập cá nhân tự động. Điều này hạn chế được việc làm giả, sửa chứng từ để trục lợi. Người lao động chỉ cần mở ứng dụng thuế điện tử là biết ngay mình được hoàn bao nhiêu, nộp bao nhiêu, doanh nghiệp cũng khó mà gian lận.

Có thể thấy, khi dữ liệu nộp thuế đã được số hóa và công khai minh bạch trên các nền tảng số, mọi hành vi gian lận của doanh nghiệp, tổ chức đều khó có thể qua mắt cơ quan quản lý cũng như chính người lao động. Minh bạch thông tin không chỉ bảo vệ quyền lợi của người nộp thuế, mà còn tạo dựng một môi trường kinh doanh công bằng, lành mạnh và bền vững.