Bỏ thuế khoán: Tiểu thương cần chuẩn bị gì để giảm rủi ro pháp lý?

Những thách thức lớn

Bà Lê Thị Lam, người đã gắn bó với nghề bán bánh cuốn sáng suốt 30 năm tại phường Xuân Hòa, TP Hồ Chí Minh, đã gặp nhiều khó khăn khi luật thuế mới có hiệu lực. Mặc dù bà đã quen với việc thu thuế khoán hàng tháng, nhưng khi thuế khoán bị bỏ, bà sẽ phải kê khai doanh thu thực tế và chứng minh chi phí, điều này là rất khó khăn đối với một hộ kinh doanh nhỏ lẻ như bà. Hơn nữa, bà không có sổ sách đầy đủ và thường mua nguyên liệu từ các mối hàng không có hóa đơn, khiến việc tính thuế trở nên phức tạp và nguy cơ bị phạt là rất cao.

Tương tự, chị Trần Thùy Lan ở phường Tân Thuận, TP Hồ Chí Minh, kinh doanh quần áo online, cũng lo lắng về việc nộp thuế. Chị không rõ mình cần phải nộp thuế ở đâu, quy trình ra sao và mức thuế phải đóng là bao nhiêu. Kinh doanh online, không có cửa hàng cố định, khiến chị không biết phải đối mặt với cơ quan thuế như thế nào. Với các giao dịch trực tuyến và khách hàng từ nhiều nơi, việc xác định doanh thu thực tế để kê khai thuế cũng là một thách thức không nhỏ.

Cũng như Chị Lan và các tiểu thương khác, hiện Việt Nam có khoảng 3,6 triệu hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh, trong đó 2,2 triệu hộ kinh doanh ổn định, bao gồm cả hộ khoán và hộ kê khai, đóng góp khoảng 25.953 tỷ đồng vào ngân sách nhà nước. Việc bỏ thuế khoán và chuyển sang phương thức kê khai thuế theo doanh thu thực tế sẽ tác động trực tiếp đến một phần lớn trong số này. Tại cuộc Hội thảo "Tháo gỡ băn khoăn cho hộ kinh doanh bỏ thuế khoán" vừa được tổ chức tại TP. Hồ Chí Minh, ngày 12/9; Ông Nguyễn Minh Tuấn, Phó Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần MISA, nhận định rằng khi bỏ thuế khoán, hộ kinh doanh có cơ hội thoát khỏi lối mòn kinh doanh nhỏ lẻ, cầm chừng để mở rộng quy mô.

Bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế Việt Nam, nguyên Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế, nhấn mạnh rằng chính sách thuế đối với hộ, cá nhân kinh doanh đang có sự thay đổi quan trọng nhằm tạo môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng và thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân theo tinh thần Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị và Nghị định số 70/2025/NĐ-CP của Chính phủ. Theo đó, từ năm 2026 sẽ chấm dứt hình thức thuế khoán, thay thế bằng cơ chế kê khai gắn với hóa đơn, chứng từ, giúp hộ kinh doanh chủ động xác định doanh thu, chi phí và số thuế phải nộp. Đồng thời, hộ có doanh thu nhỏ dưới 200 triệu đồng/năm từ 2026 được miễn thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập cá nhân, còn các hộ có quy mô lớn sẽ phải áp dụng phương pháp kê khai, quản lý chặt chẽ hơn. Việc chuyển đổi từ thuế khoán sang kê khai và sử dụng hóa đơn điện tử mang lại nhiều lợi ích như nâng cao uy tín, minh bạch hoạt động, thuận lợi trong vay vốn và hợp tác kinh doanh, đồng thời tạo nền tảng để hộ kinh doanh từng bước phát triển thành doanh nghiệp.

Nhiều giải pháp hỗ trợ

Để hỗ trợ cộng đồng hộ kinh doanh giảm thiểu rủi ro pháp lý, các doanh nghiệp công nghệ và tổ chức tài chính đang tích cực vào cuộc. bà Bùi Thị Trang, Giám đốc khối Giải pháp Bán lẻ (MISA) cho biết, để hỗ trợ các tiểu thương, công ty đưa bộ giải pháp quản lý bán hàng, hóa đơn điện tử, kê khai thuế tích hợp dành riêng cho hộ kinh doanh. Với hộ nhỏ lẻ, ứng dụng MISA eShop cho phép quản lý bán hàng, xuất hóa đơn, lưu sổ sách và kê khai thuế ngay trên điện thoại. Phần mềm có thể tự động tổng hợp số liệu và gửi tờ khai mẫu trực tiếp đến cơ quan thuế, thậm chí cho phép lên đơn hàng bằng giọng nói nhờ tích hợp trí tuệ nhân tạo.

Với hộ có quy mô lớn, bộ giải pháp kết hợp cả phần mềm và máy POS, hỗ trợ xuất hóa đơn kịp thời, đồng bộ với hệ thống kế toán thuế và kết nối với nền tảng MISA ASP, nơi có gần 24.000 chuyên gia kế toán, thuế sẵn sàng đồng hành. Điều này giúp hộ kinh doanh chuẩn hóa quản trị tài chính, tuân thủ quy định và nâng cao năng lực phát triển.

Công ty cũng triển khai chính sách hỗ trợ đặc biệt dành cho các hộ và cá nhân kinh doanh, với việc cung cấp miễn phí 3 tháng sử dụng phần mềm tích hợp đầy đủ các chức năng cần thiết, từ hóa đơn điện tử, chữ ký số, quản lý bán hàng cho đến kê khai thuế. Chính sách này không yêu cầu bất kỳ khoản chi phí nào thêm từ phía người sử dụng. "Để các hộ kinh doanh bị tốt hơn trước khi chính sách mới có hiệu lực vào năm 2026. Giải pháp này không chỉ giảm thiểu gánh nặng chi phí triển khai giải pháp phần mềm, mà còn tạo cơ hội để người dùng làm quen và chuẩn bị kỹ càng, đảm bảo hoạt động kinh doanh diễn ra liên tục và tuân thủ đúng quy định của Nhà nước, ông Nguyễn Minh Tuấn, chia sẻ.

Song hành với công nghệ, nhiều tổ chức cũng giới thiệu nhiều sản phẩm tài chính dành riêng cho hộ kinh doanh, nhằm tạo thuận lợi trong quá trình chuyển đổi. Cụ thể, VPBank áp dụng gói vay với lãi suất ưu đãi chỉ từ 3,99%/năm cho các tiểu thường, hạn mức lên tới 20.000 tỷ đồng. Ông Ngô Bình Nguyên, Giám đốc Phân khúc Hộ kinh doanh VPBank, cho biết, ngân hàng không chỉ cung cấp vốn, mà còn đồng hành trong quản lý vận hành, bảo hiểm và tái đầu tư, tạo thành chuỗi giá trị khép kín để thúc đẩy sự phát triển lâu dài. Nhà nước cũng đưa ra các giải pháp hỗ trợ như giảm chi phí tiếp cận đất đai, tín dụng, ứng dụng chuyển đổi số, đào tạo nguồn nhân lực và miễn giảm thuế trong giai đoạn đầu chuyển đổi lên doanh nghiệp.

Việc bỏ thuế khoán và áp dụng kê khai thuế gắn với hóa đơn điện tử không chỉ giúp hộ kinh doanh nâng cao uy tín, từng bước phát triển thành doanh nghiệp, mà còn tạo nền tảng cho một khu vực tư nhân hiện đại và minh bạch hơn. Các chuyên gia cho rằng, để chính sách quản lý thuế đi vào thực tế hiệu quả, cần tập trung vào ba nhóm giải pháp: hỗ trợ pháp lý và truyền thông minh bạch, ứng dụng công nghệ số đơn giản với chi phí hợp lý, mở rộng tín dụng ưu đãi để khuyến khích hộ minh bạch hóa tài chính. Với sự đồng hành từ các bên liên quan, chính sách bỏ thuế khoán được kỳ vọng sẽ mở đường cho sự phát triển minh bạch, hiện đại và bền vững cho khu vực kinh tế tư nhân.