Bạo lực học đường: Để thanh thiếu niên không vi phạm pháp luật

Nhiều vụ bạo lực từ thanh thiếu niên

Trong hơn một tháng trở lại đây, hàng loạt vụ ẩu đả, bạo lực học đường xảy ra ở nhiều địa phương thậm chí có vụ đã cướp đi sinh mạng của học sinh. Những hành vi manh động, côn đồ không chỉ đến từ người trưởng thành.

Tại TP Hồ Chí Minh, một nam sinh 17 tuổi bị khởi tố vì xông vào hành hung bảo vệ trên chuyến tàu metro số 1, tuyến Bến Thành - Suối Tiên.

Ở Hà Nội, hai thanh thiếu niên 17 tuổi và 18 tuổi, xã Sóc Sơn, bị khởi tố vì đánh, làm nhục hai học sinh 15 tuổi, ép quỳ, bò giữa đường, liếm biển số xe rồi quay clip tung lên mạng.

Còn tại Thanh Hóa, một nam sinh lớp 11 đã dùng dao đâm bạn học lớp 12 tử vong, chỉ vì mâu thuẫn nhỏ trong giờ ra chơi.

Những vụ việc liên tiếp cho thấy một thực tế đáng báo động: tội phạm và hành vi bạo lực trong lứa tuổi vị thành niên đang gia tăng, cả về số lượng lẫn mức độ nguy hiểm.

Phía sau những hành vi bạo lực

Xã hội thường nói nhiều đến nỗi đau, đến những mất mát mà người bị hại và gia đình họ phải gánh chịu. Tuy nhiên ít ai nghĩ rằng, những người gây ra tổn thương, những thanh thiếu niên lạc hướng ấy cũng đang mang trong mình nhiều vết thương tâm lý lớn. Vì sao ở độ tuổi chưa tròn 18, các em lại có thể hành động manh động, côn đồ đến vậy?

Những khoảng trống trong giáo dục, trong kết nối giữa cha mẹ và con cái đang dần bị lấp đầy bởi mạng xã hội, game bạo lực và những giá trị sai lệch… để hậu quả đôi khi là cả một cuộc đời bị lạc hướng.

Một cô bé bị liệt vào danh sách học sinh cá biệt, vì đánh hội đồng một bạn nữ cùng trường rồi quay clip và đăng lên Facebook, lúc đó, em mới học lớp 7. Còn 2 cậu thanh niên cũng đã từng tham gia vào không ít các cuộc ẩu đả.

"Trong đầu em chỉ nghĩ tới lời khích đểu với lời trêu của bạn, nên xảy ra xích mích. Đánh giải tỏa bằng nắm đấm", một thanh niên chia sẻ.

Từ sự bốc đồng, hiếu thắng và muốn khẳng định bản thân, nhiều thanh thiếu niên thậm chí chưa đến tuổi trưởng thành đã trượt dài vào con đường phạm pháp. Hai cậu thanh niên ở Thanh Hóa là một ví dụ. Từng bỏ học sớm, thường xuyên tụ tập ăn chơi, rồi sa vào trộm cắp tài sản và bị công an bắt giữ.

Điều đáng nói, phần lớn trong số này đều có hoàn cảnh gia đình đặc biệt: bố mẹ chia tay, thiếu sự quan tâm, hoặc sống trong điều kiện kinh tế khó khăn.

"Nhiều em gặp vấn đề về tâm lý, lớn lên trong gia đình không toàn vẹn. Bản thân của các em cũng có thể là nạn nhân của bạo lực, của xâm hại. Chúng ta cần có chương trình trị liệu của người chuyên sâu để hiểu được tâm lý của trẻ em", bà Lê Hồng Loan (Trưởng Chương trình bảo vệ trẻ em, Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc - UNICEF) nhận định.

Những đứa trẻ gây ra bạo lực đôi khi không chỉ là "thủ phạm", mà còn là "nạn nhân" của chính sự thờ ơ và thiếu thốn tình cảm. Để ngăn chặn, có lẽ điều đầu tiên không phải là trừng phạt, mà là thấu hiểu, giáo dục và chữa lành.

Từ lầm lỗi tới trưởng thành

Thực tế cho thấy, tình trạng trẻ em và người chưa thành niên vi phạm pháp luật không phải là chuyện hiếm. Tuy nhiên những vụ việc nghiêm trọng xảy ra thời gian gần đây đã gióng lên hồi chuông cảnh báo về lỗ hổng trong quản lý, giáo dục và định hướng nhân cách cho lứa tuổi vị thành niên.

Tại Thanh Hóa, một mô hình đang được triển khai, với cách làm linh hoạt và hiệu quả, giúp nhiều thanh thiếu niên từng "lạc đường" có cơ hội quay trở lại, làm lại cuộc đời.

Một nam thanh niên là học sinh lớp 12 ở tỉnh Thanh Hóa. Nhìn những vết sẹo chằng chịt trên mặt và trên đầu có thể hình dung được một thời "nổi loạn" em đã trải qua. Bỏ học, đánh nhau, mê chơi điện tử, em từng là học sinh cá biệt của trường.

Tuy nhiên, chỉ sau một thời gian được các chú công an xã thường xuyên gặp gỡ, trò chuyện, theo dõi sát sao, giờ đây em đã hoàn toàn thay đổi.

Tương tự, một nam thanh niên khác cũng từng là một học sinh cá biệt. Bố mất sớm, mẹ đi làm xa, em sống cùng ông bà đã lớn tuổi. Từng có thời gian bỏ học, trốn nhà, nghiện game, nhưng giờ, em lại là người đỡ đần việc nhà và chuẩn bị lên đường nhập ngũ.

Trong hơn 2 năm qua, mô hình tuyên truyền, phòng ngừa trẻ em và người chưa thành niên vi phạm pháp luật do Công an tỉnh Thanh Hóa triển khai đã cho thấy hiệu quả rõ rệt. Lực lượng công an các xã phối hợp chặt chẽ với nhà trường, đoàn thể và chính quyền địa phương để nắm bắt sớm những học sinh có biểu hiện "cá biệt", có nguy cơ vi phạm.

Họ không chỉ tuyên truyền, răn đe, mà còn trò chuyện, cảm hóa, giúp các em nhận ra lỗi sai và thay đổi hành vi.

Từ vài điểm triển khai ban đầu, mô hình này đang được nhân rộng trên toàn tỉnh Thanh Hóa. Số vụ việc thanh thiếu niên vi phạm giảm rõ rệt, nhiều em tiến bộ, quay lại trường học hoặc tham gia lao động, nghĩa vụ quân sự.