Bản hòa ca “Thiêng" và sự trở lại của "Vũ điệu dưới trăng”

Không gian văn hóa sống động và mê hoặc

Chiều 23/9 tại Hà Nội, BTC chương trình nghệ thuật Thiêng và sự trở lại của Vũ điệu dưới trăng đã thông tin đến báo chí những nội dung của show diễn đầy hứa hẹn này.

Vũ điệu dưới trăng lần đầu tiên được giới thiệu tại Sân Quần, Sa Pa vào năm 2023, nhân kỷ niệm 120 năm du lịch Sa Pa. Show diễn giới thiệu những lát cắt văn hóa thông qua các vũ điệu dân gian gắn với đời sống văn hóa, tín ngưỡng đặc sắc, phong phú của đồng bào các dân tộc, mở ra một không gian sống động và mê hoặc.

Từ dấu ấn ban đầu ấy, khát vọng khai thác, tôn vinh và lan tỏa những giá trị văn hóa bản địa tiếp tục được bồi đắp, sáng tạo nối tiếp sáng tạo.

Tháng 11/2025, hành trình bước sang một cột mốc mới với sự ra mắt của chương trình nghệ thuật đặc biệt mang tên Thiêng (công diễn ngày 7/11, 14/11), là kịch bản sân khấu khắc họa chiều sâu tâm linh, bản sắc và những giá trị cốt lõi trong đời sống tinh thần của người Dao.

Cùng với đó, Vũ điệu dưới trăng, công diễn ngày 8/11 và 15/11, tiếp tục khẳng định sức sống bền bỉ và khả năng chạm đến trái tim công chúng như một bản hòa ca hấp dẫn của núi rừng, con người nơi "trời cao, đất cao", được mệnh danh là miền đất có "năm mùa".

176 nghệ nhân và nhân dân các dân tộc tại Sa Pa, Lào Cai cùng 22 diễn viên chuyên nghiệp thuộc đoàn Nghệ thuật dân tộc tỉnh Lào Cai tham gia chương trình nghệ thuật này.

Đạo diễn Đặng Xuân Trường cho biết, Thiêng là dự án nghệ thuật ca - múa - nhạc - trình diễn thị giác quy mô lớn, lấy cảm hứng từ kho tàng văn hóa của cộng đồng người Dao ở Sa Pa. Tác phẩm khắc họa sự gắn bó giữa Đất - Nước - Lửa - Tình yêu - Tín ngưỡng, tôn vinh tính thiêng trong các nghi lễ truyền thống, đặc biệt là nghi lễ cấp sắc, biểu tượng cho sự trưởng thành và đạo lý sống của người Dao.

"Chương trình hướng tới mục tiêu gìn giữ, trao truyền và quảng bá những giá trị tinh hoa của người Dao, thông qua nghệ thuật trình diễn kết hợp công nghệ hiện đại như ánh sáng, sắp đặt sân khấu, 3D mapping, nhưng vẫn tôn trọng nguyên bản văn hoá. Đây cũng là cơ hội để chính người Dao trực tiếp tham gia, kể câu chuyện của dân tộc mình bằng ngôn ngữ nghệ thuật", đạo diễn Đặng Xuân Trường nhấn mạnh.

Show diễn gồm 6 màn, 11 cảnh, thời lượng khoảng 65 phút: Đất (Tìm đất – Lập bản, dựng nhà), Nước (Cầu mưa – Nước về), Lửa (Bếp hồng – Lửa thiêng),Tình yêu (Giao duyên – Rước dâu), Thiêng (Cấp sắc 07 đèn – Cấp sắc 12 đèn – Tiễn thánh về trời), Kết (Ngợi ca bản sắc, niềm tin và tinh hoa văn hóa Dao)

Sân Quần – trung tâm Phường Sa Pa được chọn làm không gian biểu diễn. Đây là điểm nhấn kiến trúc – di sản đô thị gắn với nhà thờ đá Sa Pa và đỉnh Phan Xi Phăng, tạo bối cảnh hài hòa giữa thiên nhiên và nghệ thuật.

Thiêng không chỉ là một chương trình nghệ thuật, mà còn là hành trình bảo tồn và tái hiện bản sắc. Thông qua ngôn ngữ của ánh sáng, âm nhạc và vũ điệu để khẳng định tinh thần tôn trọng sự khác biệt, khơi gợi niềm tin và tự hào văn hóa trong cộng đồng người Dao. Chương trình kỳ vọng trở thành một điểm nhấn văn hóa – du lịch đặc sắc của Sa Pa, góp phần quảng bá hình ảnh Việt Nam tới bạn bè quốc tế.

Vũ điệu dưới trăng lại được kết tinh từ nhịp sống mãnh liệt của cộng đồng các dân tộc tại Sa Pa. Đời sống văn hóa, tín ngưỡng, tập quán, lễ hội, lao động, sản xuất, tri thức dân gian đặc sắc, phong phú trở thành sức mạnh nội sinh, gắn kết cộng đồng, xây dựng quê hương. Những tiếng kèn lá, đàn môi, chuông rung nhè nhẹ, cùng sắc màu thổ cẩm quyện hòa với âm hưởng của núi rừng…, các vũ điệu trong show diễn là lát cắt khắc họa nét văn hóa đặc sắc của cộng đồng các dân tộc Dao đỏ, Mông, Xá Phó, Tày, Giáy…

Khi những nghệ nhân Dao đỏ trình diễn trên sân khấu lớn

Thiêng không phải là một show diễn giải trí đơn thuần. Đó là hành trình chuyển hóa nỗi đau đáu của những con người yêu văn hóa địa phương thành tác phẩm nghệ thuật cộng hưởng: có tri thức sáng tạo, có nghệ sĩ đồng hành và có công nghệ hiện đại nâng đỡ.

Quan trọng hơn cả, show diễn mở ra niềm tin và niềm tự hào cho chính đồng bào Dao đỏ. Khi họ được bước lên sân khấu lớn trong trang phục, nghi lễ, tín ngưỡng của mình, họ không chỉ đang diễn – mà đang sống lại văn hóa trong niềm hãnh diện và tình yêu.

Với tác giả kịch bản Hà Văn Thắng, nguyên Giám đốc Sở Du lịch tỉnh Lào Cai, điều ông luôn trăn trở là làm sao để người Dao có thể tự cất tiếng nói văn hóa của chính mình, bằng nghi lễ, bằng điệu múa, bằng niềm tin nguyên bản.

Khi đến với các nghệ nhân, ông nhận ra rằng họ muốn được trình diễn văn hóa của chính mình, đúng bản chất, không bị áp đặt. Họ không cần sự tô vẽ, mà cần sự tôn trọng. Và khi được trao cơ hội, niềm vui, niềm tự hào hiện rõ trong từng ánh mắt, nụ cười.

Trang phục và đạo cụ cũng được chăm chút đến tận gốc. Ưu tiên sử dụng nguyên bản trang phục truyền thống. Đạo cụ được sử dụng chính là những công cụ, dụng cụ, nhạc cụ quen thuộc trong đời sống thường ngày của người Dao. Âm nhạc kết hợp tù và, trống, chuông, pí lè, sáo, kèn lá, chũm chọe, nạo bạt… cùng âm nhạc dân gian: dân ca Páo dung, câu đố, tục ngữ, lời cúng. Tất cả hòa quyện trong âm hưởng của núi rừng, gợi không gian văn hóa và tín ngưỡng độc đáo của người Dao.

Với 80% lực lượng tham gia là đồng bào, Thiêng là một hành trình cộng hưởng. Người dân trở thành nghệ sĩ, nghệ sĩ trở thành cầu nối, công nghệ trở thành cánh tay nối dài cho văn hoá. Và cuối cùng, khán giả không chỉ xem một buổi diễn – họ đang chứng kiến cả một nền văn hóa tự cất tiếng nói trên sân khấu đương đại.

Với đạo diễn Đặng Xuân Trường, đây cũng là một lời tri ân. "Chúng ta đã nhận rất nhiều từ đồng bào dân tộc thiểu số, thì đây là cách để trả ơn. Nghệ thuật chính là sợi dây nối lại niềm tin giữa con người với con người", anh bộc bạch.