Bài phát biểu mang nhiều thông điệp chính trị của Tổng thống Trump tại Quốc hội Israel

Thông điệp chính trị giữa thời khắc đặc biệt

Trong một bài phát biểu được xem là bước ngoặt lịch sử tại Quốc hội Israel ngày 13/10, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã kêu gọi Tel Aviv "chuyển từ chiến thắng quân sự sang hòa bình bền vững", đồng thời bất ngờ đề nghị Tổng thống Israel Isaac Herzog ân xá cho Thủ tướng Benjamin Netanyahu - người đang bị truy tố vì cáo buộc tham nhũng. Bài diễn văn được đánh giá là sự kết hợp giữa thông điệp hòa bình và khát vọng tái định hình vai trò của Mỹ tại Trung Đông.

Ông Trump phát biểu trong thời điểm bản thỏa thuận ngừng bắn mong manh giữa Israel và Hamas vừa được thực thi. 20 con tin Israel còn sống đã được trả tự do trong ngày và hàng trăm tù nhân Palestine sắp được phóng thích, cùng các đoàn xe viện trợ nhân đạo bắt đầu tiến vào Gaza sau 2 năm giao tranh khốc liệt. Trong bối cảnh này, Tổng thống Trump tuyên bố trước Quốc hội Israel: "Thế hệ sau này sẽ nhớ thời khắc hôm nay như khoảnh khắc mọi thứ bắt đầu thay đổi". Ông gọi đây là "bình minh lịch sử cho một Trung Đông mới" và nhấn mạnh rằng "cuộc chiến dài và đau thương đã chấm dứt".

Tổng thống Mỹ nhấn mạnh Israel đã đạt được tất cả những gì có thể "bằng sức mạnh vũ trang", và giờ là lúc hướng đến "phần thưởng lớn nhất - hòa bình và thịnh vượng cho toàn khu vực". Ông cam kết Mỹ sẽ dẫn đầu nỗ lực tái thiết Gaza, đồng thời kêu gọi người Palestine "mãi mãi từ bỏ con đường khủng bố và bạo lực".

Tổng thống Trump cũng mở rộng thông điệp hòa giải tới Iran khi nói rằng "bàn tay hữu nghị của chúng tôi luôn sẵn sàng", dù trước đó chính ông từng ra lệnh không kích 3 cơ sở hạt nhân của Tehran hồi tháng 6/2025.

Điểm gây chú ý nhất trong bài phát biểu là khi Tổng thống Trump công khai kêu gọi Tổng thống Israel Herzog "ân xá hoàn toàn" cho Thủ tướng Benjamin Netanyahu. Ông gọi ông Netanyahu là "một trong những nhà lãnh đạo thời chiến vĩ đại nhất của Israel", đồng thời cho rằng "đã đến lúc đất nước này gác lại những tranh chấp nội bộ để đoàn kết vì hòa bình".

Với Tổng thống Trump, đây có lẽ là thông điệp hai tầng "hai tầng" mang cả tính chính trị và biểu tượng. Ở khía cạnh chính trị, lời kêu gọi thể hiện sự ủng hộ mạnh mẽ đối với Thủ tướng Netanyahu - người được xem là đồng minh thân cận nhất của ông Trump trong khu vực. Trong bối cảnh ông Trump đang chuẩn bị cho chiến dịch bầu cử giữa nhiệm kỳ, việc đứng về phía ông Netanyahu giúp ông củng cố hình ảnh "người bạn lớn của Israel" và tăng ảnh hưởng với cử tri Do Thái tại Mỹ.

Ở khía cạnh biểu tượng, Tổng thống Trump muốn truyền tải thông điệp đoàn kết dân tộc, rằng sau chiến tranh, Israel cần khép lại chia rẽ, hướng tới tái thiết và hòa giải. Tuy nhiên, trong nội bộ Israel, động thái này có thể tạo ra xung đột hiến định giữa quyền hành pháp và tư pháp, khi các phiên xét xử ông Netanyahu vẫn đang dang dở.

Kế hoạch hòa bình và Hội nghị Thượng đỉnh tại Ai Cập

Theo lộ trình do Washington khởi xướng, giai đoạn đầu của kế hoạch hòa bình gồm: thả toàn bộ con tin còn lại, phóng thích tù nhân Palestine, tăng cường viện trợ nhân đạo và rút một phần lực lượng Israel khỏi các đô thị lớn ở Gaza. Ông Trump cho biết sẽ cùng Tổng thống Ai Cập Abdel Fattah el-Sisi chủ trì Hội nghị Thượng đỉnh Sharm el-Sheikh với hơn 20 quốc gia tham dự nhằm củng cố tiến trình hòa giải khu vực. Tuy nhiên, các vấn đề trọng yếu như tương lai chính quyền Gaza, việc giải giáp Hamas hay cơ chế giám sát quốc tế vẫn còn bỏ ngỏ - yếu tố khiến nhiều nhà quan sát lo ngại hòa bình có thể chỉ là "lửa tạm tắt".

Bài phát biểu của ông Trump kéo dài hơn 1 giờ và được đón nhận trong không khí cuồng nhiệt. Các nghị sĩ đứng dậy vỗ tay nhiều lần, hô vang "Tổng thống Trump - Tổng thống của hòa bình". Nhiều người đội mũ đỏ in dòng chữ này như một biến thể của khẩu hiệu "Make America Great Again" (Đưa nước Mỹ vĩ đại trở lại). Chủ tịch Quốc hội Israel Amir Ohana gọi ông Trump là "người vĩ đại trong lịch sử Do Thái", còn Thủ tướng Netanyahu ca ngợi ông Trump là "người bạn lớn nhất Israel từng có trong Nhà Trắng". Ông thậm chí thông báo đã đề cử Tổng thống Trump nhận "Giải Israel" - vinh dự quốc gia cao nhất của nước này - vì "cống hiến to lớn cho hòa bình và giải cứu con tin".

Tuy nhiên, không phải tất cả nghị sĩ trong hội trường đều đồng thuận. Hai nghị sĩ Arab-Israel, Ayman Odeh và Ofer Cassif, đã giơ biểu ngữ "Recognise Palestine!" (Công nhận Nhà nước Palestine) và bị lực lượng an ninh mời ra khỏi phòng họp. Phía phe đối lập chỉ trích bài phát biểu "mang tính chính trị cá nhân" và "làm lu mờ sự độc lập của Israel trước Mỹ". Dù vậy, không khí tại Quốc hội Israel vẫn tràn đầy sự tôn vinh, thể hiện mức độ tín nhiệm hiếm có mà ông Trump nhận được từ giới lãnh đạo Israel.

Bài phát biểu của Tổng thống Mỹ Donald Trump trước Quốc hội Israel diễn ra khi tiếng súng vừa tạm im, khi Gaza còn là đống đổ nát và khi cả khu vực đứng trước ngã rẽ - hoặc tiến tới hòa bình, hoặc rơi lại vào vòng xoáy bạo lực.

Mặc dù được ca ngợi là "kiến trúc sư hòa bình Trung Đông", người có thể biến chiến thắng quân sự thành nền hòa bình chính trị, song kế hoạch của ông Trump không tránh khỏi rủi ro. Dù có nhiều diễn biến tích cực nhưng giai đoạn 2 trong kế hoạch hoà bình Israel - Hamas được nhận định sẽ vẫn còn nhiều trở ngại khó lường.

Dù mang lại hy vọng, song đây mới chỉ là bước khởi đầu khi các điều khoản tiếp theo về giải giáp Hamas, tái thiết Gaza và cơ chế quản trị vùng lãnh thổ này vẫn mơ hồ và chưa có thời hạn cụ thể.