Mới đây, tại hội thảo về ứng dụng công nghệ thông tin, Phó Tổng Kiểm toán Nhà nước Bùi Quốc Dũng cho biết, trong chiến lược phát triển của Kiểm toán Nhà nước đến năm 2030, có ba trụ cột, trong đó ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số là một trong ba trụ cột căn bản và quan trọng nhất của Kiểm toán Nhà nước.
Theo ông Dũng, trong lĩnh vực kiểm toán, các đơn vị kiểm toán lớn trên thế giới như KPMG đã triển khai ứng dụng AI trong hoạt động kiểm toán. Trong hoạt động kiểm toán lĩnh vực tài chính với dữ liệu rất lớn, nếu dùng phương pháp truyền thống, kiểm toán thủ công bằng tay, rất khó thực hiện. Song với AI, kiểm toán viên có thể chắt lọc, chiết xuất và tìm ra những lỗi, sai sót từ khối lượng dữ liệu lớn như vậy. Ông Dũng nhấn mạnh, đây là xu hướng mà Kiểm toán Nhà nước buộc phải đi theo.
Thời gian qua, Kiểm toán Nhà nước đã ứng dụng AI trong hoạt động kiểm toán hồ sơ số hóa tại một số địa phương. Đầu tiên là dùng robot tự động để lấy các bộ hồ sơ từ Cổng thông tin điện tử Chính phủ. Robot tự động thu thập các bộ hồ sơ theo lệnh. Sau khi thu thập, sử dụng AI để chắt lọc và kiểm tra, rà soát toàn bộ hồ sơ đó.
"Khác biệt rất lớn so với làm thủ công là nếu làm thủ công, mỗi cá nhân, mỗi tổ kiểm toán chỉ kiểm toán trực tiếp được một bộ hồ sơ của 1 tỉnh nhưng khi ứng dụng AI, không chỉ rà soát được từng đơn vị mà còn so sánh, đối chiếu giữa các đơn vị với nhau. Từ đó, tìm ra những điều mà bình thường không phát hiện được" - Phó Tổng Kiểm toán Nhà nước Bùi Quốc Dũng cho biết.
Phó Tổng Kiểm toán Nhà nước Bùi Quốc Dũng
Theo ông Dũng, AI có thể đưa ra gợi ý kiểm tra tính xác thực, yêu cầu rà soát lại hồ sơ, biên bản thực hiện công việc để xem họ thực hiện như thế nào.
"Kết quả ban đầu của việc ứng dụng AI rất đáng khích lệ. Thứ nhất, AI xử lý khối lượng hồ sơ mà nếu làm thủ công, chúng tôi cần rất nhiều ngày mới thực hiện được. Thứ hai, AI đưa ra những phát hiện với bằng chứng kiểm toán chắc chắn hơn, giúp kết luận kiểm toán khách quan và có cơ sở vững chắc hơn" - ông Dũng đánh giá.
Theo Phó Tổng Kiểm toán Nhà nước, trong thời gian tới, Kiểm toán Nhà nước xác định ứng dụng AI sẽ tiếp tục là mũi nhọn trong chuyển đổi số. Một trong những nội dung Kiểm toán Nhà nước đang triển khai và dự kiến cuối năm nay có thể đưa vào ứng dụng là sử dụng AI để tổng hợp toàn bộ báo cáo kiểm toán trong 5 năm trở lại đây của tất cả các khu vực.
Ý nghĩa của việc này là AI sẽ tổng hợp toàn bộ phát hiện, kiến nghị của các báo cáo kiểm toán, tạo thành một hệ thống để đối chiếu, giống như “án lệ” trong tòa án. Khi phát hiện một lỗi, kiểm toán viên có thể tra cứu các báo cáo trước đây để xem xét cách xử lý, đảm bảo kiến nghị đồng nhất giữa các địa phương, đơn vị, tránh tình trạng cùng một phát hiện nhưng kiến nghị khác nhau.
Dùng AI để kiểm soát chất lượng kiểm toán
Cũng theo Phó Tổng Kiểm toán Nhà nước Bùi Quốc Dũng, Kiểm toán Nhà nước sẽ dùng AI để kiểm soát chất lượng báo cáo kiểm toán. Trong quá trình kiểm toán, có các khâu: nhật ký kiểm toán, biên bản tổ kiểm toán, biên bản đoàn kiểm toán, và báo cáo kiểm toán. Nguyên tắc là bốn nội dung này phải khớp nhau. Tuy nhiên, trên thực tế, kiểm soát thủ công rất khó vì báo cáo kiểm toán có thể dài hàng trăm trang, nhật ký hàng nghìn trang và 1 năm có hàng trăm báo cáo. Kiểm tra chọn mẫu vẫn có thể có sai sót.
"Với AI, chúng tôi xây dựng hệ thống tự động rà soát, kiểm tra xem bốn nội dung này có khớp nhau không, phát hiện những điểm không hợp lệ. Điều này giúp kiểm soát chất lượng báo cáo kiểm toán chắc chắn và tin cậy hơn" - ông Dũng nhấn mạnh.
Về vấn đề bảo mật dữ liệu khi sử dụng chatbot hay AI trong lĩnh vực kiểm toán, ông Bùi Quốc Dũng cho biết Kiểm toán Nhà nước đang tập trung xây dựng các công cụ AI nội bộ ngành.
“Khi sử dụng các công cụ AI như ChatGPT có điểm mạnh là kho dữ liệu khổng lồ song cũng có mặt trái là quá nhiều nguồn khác nhau. Khi chúng ta hỏi một vấn đề chuyên sâu có thể xảy ra tình trạng nhiễu thông tin, chưa kể vấn đế bảo mật. Do đó, chúng tôi đang tập trung xây dựng công cụ AI riêng với dữ liệu chính thống và cơ sở hạ tầng đặt trong nước”, Phó Tổng Kiểm toán Nhà nước Bùi Quốc Dũng cho biết.
Về việc AI thay thế con người, Phó Tổng Kiểm toán Nhà nước cho rằng, nhiều tác nghiệp kiểm toán, như phân tích tài chính, nhập dữ liệu, đã được robot tự động hóa thay thế. Tuy nhiên, sự khác biệt giữa AI và con người là cảm nhận và kinh nghiệm của kiểm toán viên với dữ liệu và con số, điều mà AI không thể thay thế. Một báo cáo thuế có thể rất chuẩn chỉ nhưng kiểm toán viên có thể cảm nhận được điều đáng ngờ mà AI không phát hiện được. Do đó, AI là công cụ hỗ trợ để kiểm toán hiệu quả hơn, không thể thay thế hoàn toàn con người.
Chính vì vậy, theo ông Dũng, đối với kiểm toán viên cần biết sử dụng công nghệ để tận dụng AI như một công cụ. Ngoài ra, cần trau dồi kiến thức chuyên môn đặc thù của nghề mà máy không thể thay thế.
"Cần kết hợp cả hai nghiên cứu công nghệ để sử dụng hiệu quả và trau dồi kiến thức để tạo sự khác biệt với AI", Phó Tổng Kiểm toán Nhà nước Bùi Quốc Dũng khuyến nghị.
Bình luận (0)