Phát triển công nghiệp văn hóa - nhìn từ sự thay đổi của các nghệ sĩ sân khấu truyền thống

Theo Chiến lược vừa được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt theo Quyết định số 2486, văn hóa được coi như là một ngành kinh tế mới của đất nước.

Các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam gồm: (1) Điện ảnh; (2) Mỹ thuật, nhiếp ảnh và triển lãm; (3) Nghệ thuật biểu diễn; (4) Phần mềm và các trò chơi giải trí; (5) Quảng cáo; (6) Thủ công mỹ nghệ; (7) Du lịch văn hóa; (8) Thiết kế sáng tạo; (9) Truyền hình và phát thanh; (10) Xuất bản, là những ngành tạo ra các sản phẩm kết hợp yếu tố văn hóa, sáng tạo, công nghệ và quyền sở hữu trí tuệ, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng, hưởng thụ văn hóa của người dân và phù hợp với mục tiêu hội nhập quốc tế, phát triển bền vững đất nước.

Thực tế cho thấy, trong những năm gần đây, công nghiệp văn hóa ở Việt Nam có sự chuyển dịch mạnh mẽ. Điện ảnh nở rộ về doanh thu, phục hồi ấn tượng sau đại dịch, trong đó năm 2025 đã xuất hiện bộ phim (Mưa đỏ) vượt ngưỡng 700 tỷ đồng - kỷ lục chưa từng có với phim Việt cùng hàng loạt phim trăm tỷ khác. Với âm nhạc, không khí cũng đầy sôi động với dấu ấn nổi bật từ các chuỗi concert của đông đảo nghệ sĩ với sức ảnh hưởng sâu rộng đến đời sống, thị trường.

Để tạo nên bước chuyển biến sôi động ấy cần tới sự nỗ lực, dám thay đổi, dám nghĩ, dám làm, dám khác biệt của các nghệ sĩ. Và điều thú vị là, không chỉ có những nghệ sĩ trẻ, những ngôi sao thị trường tích cực thay đổi để không ngừng nắm bắt xu hướng, thị hiếu mà cả các tên tuổi kỳ cựu, những nghệ sĩ tưởng như chỉ quen thuộc với sân khấu truyền thống cũng không ngại làm mới bản thân. Để cùng làm nên không khí phát triển mới cho văn hóa - giải trí nước nhà.

Nghệ sĩ Xuân Hinh được mệnh danh là "vua hài đất Bắc", nổi danh với sân khấu chèo. Nhưng năm 2025 - năm đánh dấu chặng đường 50 năm nghệ thuật của ông - lại có thêm những dấu ấn nổi bật khác từ những cú lấn sân bất ngờ nhưng bùng nổ. Ấn tượng nhất là với MV Bắc Bling hợp tác cùng Hòa Minzy và Tuấn Cry.

Xuất hiện trong chương trình Chuyển động 24h nghệ sĩ Xuân Hinh lý giải về sự xuất hiện của mình rằng: “Tôi là người ăn lộc các cụ, lộc Mẫu, cứ thấy các cháu trẻ mà lại bỏ tiền túi ra như Hòa Minzy, Tuấn Cry… một ê kíp mà ngay đầu tôi đã biết là làm ăn là cẩn thận, yêu nghề nên cũng cố gắng giúp hết mình để động viên các cháu”. Nghệ sĩ còn gửi lời nhắn nhủ tới các nghệ sĩ trẻ: “Nếu cần hỗ trợ về văn hóa thì nhớ đến Xuân Hinh”

Bắc Bling là MV nổi bật nhất của nhạc Việt năm 2025 không chỉ về lượng xem (hiện đã vượt ngưỡng 277 triệu lượt xem trên Youtube) mà còn về giá trị, sức lan tỏa trong cộng đồng, trong việc góp phần tăng sức hút cho vùng Kinh Bắc trong các chiến lược phát triển văn hóa, du lịch.

Mới đây, nghệ sĩ Xuân Hinh lại tiếp tục gây bất ngờ khi lần đầu tiên nhận lời đóng phim điện ảnh. Vai diễn của ông là vai chính trong phim dự kiến ra rạp ngày Mùng 1 Tết Bính Ngọ - Mùi phở. Xuân Hinh bảo, ông suy nghĩ hết cả đêm rồi quyết định đồng ý sau khi đọc kịch bản, khi hiểu về tâm huyết muốn kể câu chuyện đậm màu sắc văn hóa dân tộc của đạo diễn Minh Beta.

"Số phận của tôi làm về văn hóa. Ngay xưa tôi đóng hài, các vở kịch dài, làm cả mấy trăm video để lan tỏa văn hóa Việt. Tiếng cười khác nhau ở mỗi vùng miền, tôi muốn mang văn hóa miền Bắc vào bộ phim, dốc hết lòng để làm, không tính bằng tiền" - nghệ sĩ Xuân Hinh trải lòng trong buổi công bố dự án phim Mùi phở.

Trước những câu hỏi về áp lực khi lấn sân, Xuân Hinh hài hước chia sẻ: "Tôi là diễn viên trẻ triển vọng, mầm cây nhỏ với điện ảnh, mới "nhú" lên, mong được vun đắp thêm". Ông cho biết nguyện vọng là mọi người khi xem đều thấy các nghệ sĩ đã cố gắng hết mình, đã cố gắng truyền tải các thông điệp ý nghĩa, về ẩm thực về tình cảm gia đình. Đạo diễn Minh Beta kể thêm rằng, dù tiến độ quay phim có nhiều thay đổi so với dự kiến ban đầu như nghệ sĩ Xuân Hinh vẫn không nề hà, khi quay ông còn nhắn nhủ: "Lúc nào cần điện ảnh hơn thì cứ hô lên nhé!" để điều chỉnh lại chất sân khấu đặc trưng đã ngấm vào máu suốt 50 năm làm nghề.

Một trường hợp nghệ sĩ kỳ cựu nổi bật có những bước chuyển đáng ngưỡng mộ trong dòng chảy văn hóa - giải trí đó là đó NSND Tự Long. Chương trình Anh trai vượt ngàn chông gai và chuỗi concert có lẽ sẽ chưa thể thành công vang dội, trọn vẹn đến thế nếu thiếu đi "điểm tựa" văn hóa dân tộc vững vàng mà NSND Tự Long là đại diện. Ca khúc Trống cơm - hiện tượng âm nhạc thống trị nhiều hạng mục giải thưởng thời gian qua - được sự góp ý, tư vấn về ý tưởng dàn dựng, về cách lồng ghép các chất liệu truyền thống của NSND Tự Long và tạo nên sự bùng nổ khi trình diễn với màn đánh trống, múa cờ tạo điểm nhấn mà nam nghệ sĩ luôn thực hiện đầy năng lượng, với khí phách, niềm tự hào gửi gắm.

Bước vào chương trình với không ít nghi ngại về tuổi tác, về khả năng biến hóa, NSND Tự Long đã cho thấy bản sắc văn hóa, cội nguồn đã làm nên điểm khác biệt, là bệ phóng cho những ước mơ bay cao, vươn tầm quốc tế. Nếu coi Anh trai vượt ngàn chông gai là một cú hích cho sự phát triển của công nghiệp văn hóa Việt Nam thời gian qua thì văn hóa truyền thống với những "đại sứ" tâm huyết, am hiểu sâu sắc như NSND Tự Long chính là những nhân tố có đóng góp không thể phủ nhận.

Sự chuyển hướng của các nghệ sĩ sân khấu kỳ cựu sang thử sức ở các lĩnh vực mới như điện ảnh cũng rộn ràng hơn trong năm 2025. NSƯT Hữu Châu đang dần trở thành gương mặt quen thuộc với nhiều vai chính, phụ, Ái Như và Thành Hội - bộ đôi gắn liền với sân khấu kịch Hoàng Thái Thanh cũng lần đầu đóng phim điện ảnh. NSND Thanh Hoa chuẩn bị ra mắt khán giả với vai diễn trong phim Thế hệ kỳ tích dịp cuối năm 2026. Những bộ phim theo đó cũng dần có sự chuyển hướng, dành nhiều "đất" hơn cho các nhân vật trung niên cao tuổi như mới đây là Cục vàng của ngoại với sự lột xác thành những bà lão của hai nghệ sĩ Việt Hương và Hồng Đào...

Để Chiến lược được triển khai hiệu quả, đã có những nhóm nhiệm vụ và giải pháp toàn diện được xác định: đẩy mạnh truyền thông, hoàn thiện thể chế và chính sách; phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao; đầu tư hạ tầng và thu hút nguồn lực xã hội; thúc đẩy đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số; phát triển thị trường, sản phẩm; tăng cường hợp tác quốc tế và bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ. Với Chiến lược này, những "điểm nghẽn" về văn hóa, "điểm nghẽn" cho sức sáng tạo của nghệ sĩ được kỳ vọng sẽ sớm được tháo gỡ để tạo nên sức bật trong kỷ nguyên phát triển mới. Để công nghiệp văn hóa trở thành động lực tăng trưởng mới, góp phần khẳng định hình ảnh một Việt Nam hiện đại, sáng tạo và giàu bản sắc trên bản đồ thế giới.