Những bộ tem ra đời theo sự kiện lịch sử

Anh Vũ Hoài Nam - người sưu tầm tem cổ. Ảnh: Mai Chiến

Sở hữu khoảng 1,5 vạn con tem

Năm 1998, anh Vũ Hoài Nam được một người bạn tặng cho 50 con tem Việt Nam Dân chủ Cộng hòa để làm kỷ niệm. Những con tem được đóng gói cẩn thận, song không theo một chủ đề, trình tự nào.

Từ dữ liệu ban đầu, anh Nam dành nhiều thời gian nghiên cứu, tìm hiểu các họa tiết, hoa văn, chủ đề được in trên những con tem. Càng tìm hiểu sâu, anh Nam càng say mê và thích thú. Từ đó, sở thích sưu tầm tem xưa "ăn sâu vào máu" anh Nam từ khi nào chẳng hay.

Với mong muốn được sở hữu trọn bộ tem, anh Nam mua cuốn sách giới thiệu về tem bưu chính Việt Nam giai đoạn 1945 - 2005 và giai đoạn 2006 - 2010 để tìm hiểu mã số bộ tem, tên bộ tem, hình ảnh tem… và lấy đó làm cơ sở để bắt đầu bước vào "thế giới" kỳ diệu của tem bưu chính Việt Nam.

Mặc dù gặp nhiều khó khăn trong quá trình sưu tầm tem xưa, nhưng đến nay, sau 27 năm theo đuổi đam mê, anh Nam cũng đã sở hữu trọn 1.001 bộ tem giai đoạn từ 1945 - 2010, với số lượng 3.522 con tem và 161 Bloc. Toàn bộ con tem, Bloc được anh Nam bảo quản cẩn thận trong màng nhựa, không lo ẩm mốc.

Song song với việc sưu tầm con tem theo giai đoạn, anh Nam còn sưu tầm tem theo từng chủ đề như: Tàu thuyền, hàng không, chim, thú, loài hoa…, với số lượng lên đến hàng nghìn con tem.

"Hiện tại, tôi đã sưu tầm được khoảng 1,5 vạn con tem với nhiều giai đoạn, chủ đề khác nhau, mỗi chủ đề đều có ý nghĩa riêng biệt", anh Nam chia sẻ.

Theo anh Nam, xuất phát từ nhu cầu trao đổi thông tin và giao lưu tình cảm của con người, nên từ rất lâu đời đã có hoạt động bưu chính. Ngoài chức năng là phương tiện thanh toán cước phí bưu chính, tem thư còn là một tác phẩm nghệ thuật thu nhỏ, được nhiều người ưa chuộng tìm kiếm, trao đổi và sưu tầm.

"Giới sưu tầm gọi là tem chơi", anh Nam nhấn mạnh, đồng thời chỉ tay vào cuốn album lưu giữ con tem, hướng dẫn chúng tôi cách nhận biết những mẫu tem, dạng tem, chủ đề tem… mà anh đã sưu tầm được. Với anh, mỗi bộ tem là một đứa con tinh thần, không thể thiếu và tách rời nhau.

Trong số 1.001 bộ tem, có 3 bộ tem vô cùng giá trị mà anh Nam phải mất nhiều năm tìm kiếm mới hoàn thành. Đó là, bộ tem Anh hùng Mạc Thị Bưởi (1927 - 1951) phát hành tháng 11/1956, với 4 mẫu; bộ tem Thương binh phát hành vào tháng 9/1963, với 3 mẫu; bộ tem Binh sĩ phát hành vào tháng 9/1966, với 3 mẫu.

Lời tuyên truyền, kêu gọi qua tem thư

Với vốn kiến thức nắm được sau nhiều năm nghiên cứu, sưu tầm tem, anh Nam cho biết, ngày 2/9/1945, Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời, vì chưa kịp phát hành tem mới, nên đã lấy một số tem Đông Dương cũ in đè lên mặt tem các chữ "Việt Nam Dân chủ Cộng hòa", "Độc lập, tự do, hạnh phúc", "Bưu chính", "Quốc phòng", "Cứu đói"… để tạm thời sử dụng trên mạng bưu chính.

Do đó, tem bưu chính Việt Nam Dân chủ Cộng hòa giai đoạn 1945 - 1946 có tên gọi là tem tạm thời hoặc tem Đông Dương in đè. Ở giai đoạn này, có 13 dạng tiêu đề khác nhau được in đè lên 53 mẫu tem Đông Dương tạo thành 57 mẫu tem Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

Anh Nam cho biết thêm, ngày 2/9/1946, nhân kỷ niệm Quốc khánh lần thứ nhất, Bưu điện Việt Nam phát hành bộ tem mang chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh, theo Sắc lệnh số 172/SL ngày 27/8/1946 của Chủ tịch Chính phủ với tiêu đề: Kỷ niệm lần thứ nhất Cách mạng tháng Tám (19/8/1945) và ngày thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (2/9/1945).

Bộ tem này do họa sĩ Nguyễn Sáng thiết kế, có cùng mẫu vẽ, in thành 5 tem, màu sắc và giá mặt khác nhau. Trong đó, có 2 tem phụ thu cứu quốc (6 hào và 9 hào).

"Trong điều kiện vô cùng khó khăn của cuộc kháng chính chống thực dân Pháp, Bưu điện Việt Nam cũng đã phát hành tem theo các chủ đề: Sản xuất, tiết kiệm, Chiến thắng Điện Biên phủ, Giải phóng Thủ đô… nhằm tuyên truyền chủ trương chính sách của Đảng và Nhà nước, thắng lợi của quân và dân ta", anh Nam chia sẻ.

Ngoài ra, còn có những bộ tem mang chủ đề khác như: Tem thiếu cước, Cải cách ruộng đất, Chùa Một cột, Anh hùng Cù Chính Lan, Anh hùng Mạc Thị Bưởi, Quân đội, Tết xuân, Chống nạn mù chữ…

Đặc biệt, trong năm 1953 và 1954, Bưu điện Việt Nam phát hành 2 bộ tem có giá mặt ghi bằng Ki - lô - gram (kg) thóc, chứ không tính bằng tiền Việt Nam (đồng). Trong đó, bộ tem "Sản xuất, tiết kiệm" phát hành năm 1953, gồm 4 mẫu, có mặt giá: 0K600, 1K000, 2K000, 5K000; bộ tem "Chủ tịch Hồ Chí Minh in đè" phát hành năm 1954, gồm 2 mẫu, có mặt giá: 0K100.

Bên cạnh đó, còn có những bộ tem, bên trong tem nhấn mạnh rõ lời kêu gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh, như bộ tem 2 mẫu phát hành vào tháng 1/1967 với nội dung: "Chúng ta thà hy sinh tất cả, chứ nhất định không chịu mất nước, nhất định không làm nô nệ" và "Không có gì quý hơn độc lập tự do, đồng bào và chiến sĩ cả nước anh dũng tiến lên!".

Bộ tem 4 mẫu với 4 màu sắc khác nhau, phát hành vào tháng 4/1968, có cùng nội dung: "Không có gì quý hơn độc lập tự do, đồng bào và chiến sĩ cả nước anh dũng tiến lên!".