Nhiệt độ cao kỷ lục tại Nhật Bản đang làm sản lượng trà xanh matcha sụt giảm nghiêm trọng
Toàn cầu phát cuồng vì matcha
Theo chủ cửa hàng Zach Mangan, Kettl Tea – quán trà mới khai trương trên Đại lộ Hollywood – hiện chỉ còn 4 trong tổng số 25 loại matcha có sẵn, do nguồn cung không đáp ứng kịp nhu cầu. Anh cho biết việc phải từ chối khách vì không còn sản phẩm họ tìm kiếm đang là một thách thức lớn.
Tình trạng thiếu hàng diễn ra ngay tại trung tâm của một thị trường được xem là năng động nhất thế giới. Chỉ trong vòng một năm, nhu cầu matcha tại Mỹ đã gần như tăng gấp đôi. Và đà tăng chưa có dấu hiệu chững lại.
Không chỉ là thức uống thanh mát, matcha đã vươn mình trở thành một biểu tượng văn hóa tiêu dùng. Từ Starbucks đến các tiệm bánh, từ món kem mát lạnh cho tới những món tráng miệng cao cấp, matcha có mặt ở khắp nơi. Trên mạng xã hội, những video pha chế matcha "chậm rãi – nghệ thuật – sạch lành" thu hút hàng chục triệu lượt xem. Màu xanh lá non không chỉ đại diện cho thiên nhiên, mà còn đại diện cho một phong cách sống lành mạnh, sành điệu, đầy chất thiền giữa thời đại quá tải thông tin.
Tuy nhiên, sức hút ấy cũng đang tạo nên áp lực khủng khiếp lên các nhà sản xuất tại Nhật Bản. Ông Masahiro Okutomi – hậu duệ đời thứ 15 của một gia đình trồng trà tại Sayama – buộc phải ngưng nhận đơn hàng mới. Ông giải thích: "Việc sản xuất matcha đòi hỏi quá trình công phu, từ việc che bóng lá trà trước thu hoạch đến nghiền mịn bằng máy sau khi loại bỏ gân lá thủ công", do đó, cần nhiều năm đào tạo và đầu tư nghiêm túc để làm đúng cách.
Tình trạng siết nguồn hàng không còn là lựa chọn mà trở thành giải pháp bắt buộc. Jugetsudo – thương hiệu trà lâu đời tại Tokyo – đã phải giới hạn số lượng đơn hàng lớn nhằm kiểm soát tồn kho và ngăn chặn hành vi mua đi bán lại. Trong khi đó, mức thuế nhập khẩu có thể tăng lên 24% tại Mỹ càng khiến cuộc chơi trở nên rủi ro hơn với những người làm trà chân chính.
Toàn cầu phát cuồng vì matcha
Nhật Bản không cung ứng kịp
Cùng lúc với cơn sốt toàn cầu, Nhật Bản đang phải vật lộn với một thực tế lạnh lùng: nắng nóng lịch sử đang khiến những nương trà truyền thống khô héo dần theo năm tháng.
Theo dữ liệu từ Bộ Nông nghiệp, Lâm nghiệp và Thủy sản Nhật Bản, xuất khẩu trà xanh của Nhật Bản (bao gồm cả matcha) đã tăng 25% về giá trị lên 36,4 tỷ yen (252 triệu USD) vào năm 2024, chủ yếu là do nhu cầu ngày càng tăng đối với các loại trà dạng bột như matcha. Tính theo khối lượng, xuất khẩu trà xanh của Nhật Bản đã tăng 16%.
Theo giới quan sát, giá có thể sẽ còn tăng cao hơn nữa. Vì vùng Kyoto, nơi cung cấp khoảng 1/4 sản lượng tencha, đã hứng chịu những đợt nắng nóng gay gắt vào mùa Hè năm ngoái – năm nóng nhất lịch sử Nhật Bản. Điều này dẫn đến năng suất thu hoạch vụ tháng 4-5/2025 giảm sút đáng kể.
Ông Masahiro Yoshida, một nông dân trồng trà chia sẻ rằng sản lượng tencha năm nay chỉ đạt 1,5 tấn, giảm 25% so với mức 2 tấn thông thường. Ông cho biết thêm mùa Hè năm ngoái nắng nóng gay gắt làm hư hại cây trà, khiến ông không thể thu hoạch được nhiều lá.
Trong khi đó, doanh nghiệp như Tealife phải giới hạn đơn hàng vì nhu cầu tăng gấp 10 lần chỉ trong vòng một năm. Nhưng không ai dám mở rộng sản xuất vội vàng – bởi vùng trồng mới sẽ mất ít nhất 5 năm để thu hoạch được mẻ đầu tiên.
Bức tranh trở nên u ám hơn khi Nhật Bản đối mặt với vấn đề nhân khẩu học nghiêm trọng: lực lượng nông dân ngày càng già hóa, diện tích đất canh tác thu hẹp, người trẻ không mặn mà với nông nghiệp, trong khi chi phí duy trì chất lượng matcha lại ngày càng cao.
Mặc dù Nhật Bản đã nâng sản lượng tencha lên 5.336 tấn vào năm 2024 – cao gần gấp ba lần so với một thập kỷ trước – nhưng Hiệp hội Sản xuất Trà Nhật Bản vẫn dự báo sản lượng matcha năm 2025 sẽ giảm, khi thiên tai chưa dừng lại và con người thì vẫn chưa kịp tiếp sức.
Matcha từng là thức uống thiền định, giờ đây trở thành biểu tượng tiêu dùng toàn cầu. Nhưng phía sau cơn sốt ấy là lời cảnh tỉnh: không thể chạy theo nhu cầu tức thời mà bỏ quên tính bền vững.
Nếu thế giới thực sự yêu matcha, có lẽ đã đến lúc học cách trân trọng nó như người Nhật: kiên nhẫn, tôn trọng tự nhiên và không biến những búp trà non thành nạn nhân của cơn khát toàn cầu.
Bình luận (0)