Nhận diện những khó khăn, vướng mắc trong thực hiện, triển khai dự án đầu tư có sử dụng đất

Hội thảo có sự tham dự của một số đại biểu Quốc hội, các giáo sư, tiến sỹ, các chuyên gia, nhà khoa học hàng đầu trong lĩnh vực pháp luật, đất đai, đầu tư, kinh doanh bất động sản…; đại diện Lãnh đạo các đơn vị thuộc Bộ Tư pháp; đại diện Bộ Nông nghiệp và Môi trường; đại diện Sở Tư pháp, Sở Nông nghiệp và Môi trường, Sở Xây dựng, Sở Tài chính, Văn phòng đăng ký đất đai, Liên đoàn Luật sư Việt Nam, Đoàn Luật sư, Hiệp hội Bất động sản, các công ty bất động sản, các công ty tư vấn, dịch vụ bất động sản, các tổ chức đấu giá, công chứng...

Phát biểu khai mạc Hội thảo, Thứ trưởng Nguyễn Thanh Ngọc đánh giá cao Tạp chí Dân chủ và Pháp luật đã có ý tưởng và tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề thời sự. Hiện nay, Đảng và Nhà nước quan tâm đến hoàn thiện thể chế, pháp luật để tạo động lực mới cho sự phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới. Quyết tâm này đã được thể hiện rõ qua việc ban hành nhiều chủ trương, quyết sách lớn, trong đó có 04 nghị quyết của Bộ Chính trị được xem là “bộ tứ trụ cột” cho sự phát triển đất nước mang tính đột phá: Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, Nghị quyết số 59-NQ/TW ngày 24/01/2025 về hội nhập quốc tế trong tình hình mới, Nghị quyết số 66-NQ/TW ngày 30/4/2025 về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới, Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 04/5/2025 về phát triển kinh tế tư nhân.

Thứ trưởng nhấn mạnh, Đảng và Nhà nước ta đang thực hiện quyết liệt trong cải cách tổ chức bộ máy, chỉ trong thời gian ngắn, với quyết tâm, nỗ lực lớn đã thay đổi mô hình chính quyền địa phương từ 03 cấp thành 02 cấp và đang đi vào vận hành theo hướng mục tiêu gần dân, sát dân, phục vụ tốt hơn cho người dân và doanh nghiệp. Đồng thời, chưa bao giờ cải cách, hoàn thiện thể chế, pháp luật lại mạnh mẽ như hiện nay. Đặc biệt, kỳ họp thứ 9 Quốc hội khóa XV là kỳ họp có ý nghĩa lịch sử, cho ý kiến rất nhiều dự án luật và biểu quyết thông qua 34 luật trong một kỳ để kịp phục vụ cho định hướng phát triển, cải cách tổ chức bộ máy chính quyền địa phương 02 cấp. Chủ trương hoàn thiện pháp luật rất kịp thời với quan điểm không cầu toàn hoàn thiện về thủ tục mà khi phát hiện điểm nghẽn về thể chế phải kịp thời sửa đổi, bổ sung nhằm đáp ứng vấn đề từ thực tiễn nhưng khi hình thành pháp luật thì phải “trả” lại cho thực tiễn để đánh giá tính khả thi.

Thứ trưởng cũng cho biết, hiện đã có nhiều bước tiến trong hoàn thiện hệ thống pháp luật, nhiều hệ thống pháp luật như đất đai, đầu tư, quy hoạch, xây dựng… tháo gỡ nhiều khó khăn, nút thắt, được xã hội, các thành phần kinh tế đánh giá rất cao, khơi thông được nguồn lực lớn, trong đó có Luật Đất đai năm 2024. Tuy nhiên, Đảng và Nhà nước nhận thấy vẫn còn những bất cập về thể chế và thể chế vẫn là “điểm nghẽn của điểm nghẽn” cần được giải quyết để trở thành “đột phá của đột phá”, điều này thể hiện quyết tâm chính trị rất cao của Đảng và Nhà nước. Quyết tâm này cũng đòi hỏi từ các đối tượng thụ hưởng là xã hội, các thành phần kinh tế, đặc biệt là doanh nghiệp.

Thứ trưởng mong muốn, với chủ đề của Hội thảo và để phục vụ sửa đổi Luật Đất đai năm 2024, từ góc độ thực tiễn, các nhà khoa học, chuyên gia, đặc biệt các doanh nghiệp, cơ quan quản lý nhà nước có liên quan nhận diện những bất cập mà Luật Đất đai năm 2024 đang là lực cản cho các hoạt động về kinh tế, đầu tư cũng như một số hoạt động khác có liên quan đến đất đai nhằm tiếp tục tháo gỡ trên góc nhìn phát triển toàn diện, đồng bộ, lành mạnh trong tổng thể về đất đai, không chỉ mang tính chất riêng biệt của một cá nhân, tổ chức. Những đề xuất cần cụ thể, tránh chung chung, để dễ tiếp cận nhanh và sửa đổi kịp thời.

Tại Hội thảo, các đại biểu tập trung trao đổi, thảo luận về nhận diện những điểm nghẽn, khó khăn, vướng mắc làm ảnh hưởng, cản trở đến việc thực hiện, triển khai dự án đầu tư có sử dụng đất, đồng thời đề xuất giải pháp tháo gỡ. Cụ thể, những điểm nghẽn, khó khăn, vướng mắc, mâu thuẫn giữa các quy định trong Luật Đầu tư, Luật Đấu thầu, Luật Kinh doanh bất động sản, Luật Đất đai, Luật Nhà ở, Luật Xây dựng…; về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, về giao đất, cho thuê đất, đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư; về giải phóng mặt bằng; về thực hiện, triển khai dự án đầu tư nhà ở; về chuyển đổi mục đích sử dụng đất, định giá đất, tính tiền sử dụng đất, miễn, giảm tiền sử dụng đất; về thuế…

Trong đó, nhiều đại biểu quan tâm đặc biệt đến Luật Đất đai năm 2024 và cho rằng Luật này còn nhiều vấn đề cần sửa đổi, bổ sung.

Đồng thời, bên cạnh những ý kiến về bất cập từ chính sách, quy định pháp luật, cũng có đại biểu nêu bất cập xuất phát từ nhận thức thực hiện triển khai trên thực tế; có ý kiến cho rằng cần phải nhận diện, giải thích rõ thế nào là “dự án có sử dụng đất”, “quyền sử dụng đất;…

Phát biểu tại Hội thảo, đại biểu Quốc hội Lê Thanh Hoàn cho rằng, những khó khăn, vướng mắc và chồng chéo không chỉ tồn tại riêng trong Luật Đất đai. Vì vậy, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 206/2025/QH15 ngày 24/6/2025 nhằm tạo cơ chế đặc biệt xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật. Đây là cơ chế hết sức đặc biệt từ trước tới nay, theo đó, giao Chính phủ ban hành các nghị quyết để trước ngày 01/3/2027 xử lý ngay các vấn đề cấp bách trước khi trình lên Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội giải quyết. Ví dụ Nghị quyết số 66.1/2025/NQ-CP ngày 18/7/2025 của Chính phủ quy định xử lý khó khăn, vướng mắc về việc lập mới, điều chỉnh và phê duyệt quy hoạch phân khu đối với khu vực hình thành đô thị khi thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính các cấp và tổ chức chính quyền địa phương 02 cấp.

Đại biểu Lê Thanh Hoàn đồng tình với một số ý kiến của đại biểu tại Hội thảo về việc nghiên cứu để tiếp tục hoàn thiện Luật Đất đai năm 2024. Chính vì vậy, Trung ương đã có chỉ đạo phải tiếp tục sửa đổi Luật Đất đai năm 2024 trong thời gian tới. Đại biểu Quốc hội hy vọng Luật Đất đai sửa đổi sẽ tháo gỡ được các khó khăn, vướng mắc, cùng với đó, cũng phải đẩy mạnh tinh thần cán bộ, cơ quan nhà nước phải mang tính chất phục vụ doanh nghiệp, người dân, không nên để doanh nghiệp và người dân phải “đi xin”, phải bảo đảm cơ chế phục vụ, khó đâu tháo đó.

Phát biểu bế mạc Hội thảo, thay mặt Lãnh đạo Bộ Tư pháp, Thứ trưởng Nguyễn Thanh Ngọc cảm ơn và trân trọng những tình cảm, trách nhiệm, tâm huyết của các đại biểu tham dự Hội thảo trực tiếp cũng như trực tuyến. Các ý kiến rất tâm huyết, trách nhiệm vì sự phát triển chung, đặc biệt là quan tâm đẩy mạnh hoàn thiện thể chế, pháp luật theo tinh thần chỉ đạo của Bộ Chính trị, Chính phủ, được thể hiện rõ trong Nghị quyết số 66-NQ/TW. Các ý kiến sát với thực tiễn, mang tính phản biện rất cao qua quá trình luật hóa, đặc biệt đối với Luật Đất đai năm 2024.

Thứ trưởng cũng nhận định, theo đánh giá chung, cơ bản các điểm nghẽn lớn đã được tháo gỡ, trong đó nhiều điểm nghẽn qua nhiều giai đoạn không giải quyết được nhưng cũng đã được thông suốt và triển khai hiệu quả, tuy nhiên, vẫn cần tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật từ thực tiễn. Trong đó, với tầm quan trọng của Luật Đất đai năm 2024 sẽ có nhiều vấn đề đặt ra, nhiều bất cập, vì vậy, ngay trong một thời điểm, giai đoạn không thể dự liệu để hoàn thiện tuyệt đối.

Thời gian tới, Luật Đất đai năm 2024 sẽ được sửa đổi, bổ sung. Đảng và Nhà nước có nhiều kênh thu thập thông tin về bất cập liên quan đến đất đai, đặc biệt là các hoạt động của doanh nghiệp, các dự án có sử dụng đất, nên trong thời gian ngắn không thể chọn đề tài quá rộng bất cập về đất đai mà chỉ lựa chọn một “mắt xích” là những dự án có sử dụng đất. Dự án đầu tư có sử dụng đất chủ yếu ở 02 góc độ là đầu tư công và đầu tư tư. Trong đó, đặc biệt đầu tư tư là vấn đề phải quan tâm, như các đại biểu tại Hội thảo cũng đã phát hiện nhiều bất cập liên quan đến đất đai trong quá trình triển khai, chủ yếu trong giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất, tính giá tiền sử dụng đất...

Với góc độ Hội thảo này, các ý kiến sẽ được tiếp thu phân thành từng nhóm gửi các cơ quan chức năng, bộ, ngành (tài chính, nông nghiệp và môi trường, xây dựng) để tham khảo sửa đổi, bổ sung các luật có liên quan, đồng thời hướng dẫn những vấn đề doanh nghiệp, các thành phần kinh tế… chưa rõ; bên cạnh đó, Chính phủ có thể ban hành nghị quyết để giải quyết trong trường hợp chưa thể thực hiện ngay việc sửa đổi, bổ sung hay luật hóa những điểm nghẽn phát sinh từ thực tiễn.

Thứ trưởng nhấn mạnh, chúng ta cần nhận diện, định vị đúng và trúng các điểm nghẽn, bất cập, tránh việc chỉ qua một hiện tượng, một ý kiến phản hồi của một tổ chức, cá nhân mà xác định đó là điểm nghẽn, phải có sự nghiên cứu thấu đáo, có phản biện trong chính nhận diện đó để xác định điểm nghẽn, trên cơ sở đó, phải bảo đảm được lợi ích hài hòa giữa Nhà nước, doanh nghiệp và người dân. Khi đánh giá điểm nghẽn có phản biện, chúng ta cũng nhìn nhận thấu đáo, qua lăng kính khách quan, ở đó có yếu tố pháp luật, những mắt xích yếu nhất của pháp luật để khai thác lợi ích cho tổ chức, cá nhân, nhằm tìm được tiếng nói chung, đồng thời cơ quan nhà nước, cơ quan lập pháp cũng tiếp thu rất rõ và cụ thể.

Thứ trưởng hy vọng, với nhiều "kênh" để phản ánh như Cổng pháp luật quốc gia, các cá nhân, tổ chức tiếp tục có những ý kiến, đề xuất thật cụ thể… để tháo gỡ đúng nút thắt, đưa “điểm nghẽn của điểm nghẽn” thành “đột phá của đột phá” tạo động lực góp phần thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển nhanh và bền vững trong kỷ nguyên mới.