Trước cuộc gặp giữa Tổng thống Nga Vladimir Putin và Đặc phái viên Tổng thống Mỹ, Nga đã có một động thái đáng chú ý - tuyên bố chấm dứt lệnh tự nguyện hoãn triển khai tên lửa tầm ngắn và tầm trung mà nước này vẫn đơn phương tuân thủ theo Hiệp ước Lực lượng hạt nhân tầm trung (INF). Phía Nga cho rằng quyết định này xuất phát từ những thay đổi trong cục diện an ninh hiện nay.
Nga nối lại triển khai tên lửa tầm ngắn và tầm trung
Bộ Ngoại giao Nga viện dẫn việc Mỹ di chuyển các nền tảng tên lửa tới châu Âu và khu vực châu Á - Thái Bình Dương như mối đe dọa trực tiếp đến an ninh của Moscow cũng như sự ổn định của khu vực và toàn cầu. Trước đó, lực lượng đặc nhiệm đa miền của Mỹ tuyên bố có kế hoạch triển khai các loại tên lửa hành trình Tomahawk, tên lửa SM-6 và tên lửa siêu thanh tại Đức từ năm 2026. Vì vậy, Moscow tuyên bố sẽ chấm dứt lệnh hoãn để duy trì cân bằng chiến lược và đối phó với mối đe dọa mới.
Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov tuyên bố: "Nga không còn bất kỳ hạn chế nào trong vấn đề này. Nga không coi mình bị ràng buộc bởi bất cứ điều gì. Điều đó có nghĩa Nga có quyền thực hiện các hành động và biện pháp phù hợp nếu cần thiết".
Hiệp ước INF giữa Mỹ và Liên Xô được ký năm 1987, được coi là bước ngoặt ngăn chặn thảm họa hạt nhân khi cấm các tên lửa phóng từ mặt đất có tầm bắn từ 500 - 5.500 km. Hơn 2.600 tên lửa từ cả hai bên đã bị phá hủy như một phần của hiệp ước, bao gồm cả tên lửa thông thường và tên lửa mang đầu đạn hạt nhân.
Tuy nhiên, năm 2019, Mỹ rút khỏi INF, cáo buộc Nga vi phạm với tên lửa 9M729. Moscow bác bỏ cáo buộc và đề nghị duy trì lệnh đơn phương không triển khai tên lửa tầm trung với điều kiện Mỹ không vi phạm trước.
Khả năng dẫn đến sự leo thang hạt nhân
Động thái lần này của Nga được xem là phản ứng trực tiếp đối với các hành động của Mỹ và NATO - những nước đang thúc đẩy việc triển khai thực tế các hệ thống tên lửa tương tự ở lãnh thổ châu Âu và khu vực châu Á - Thái Bình Dương, đồng thời với việc triển khai cơ chế mới viện trợ vũ khí cho Ukraine.
Tên lửa Iskander của Nga (Ảnh: Eurasian Times)
Các chuyên gia Nga cho rằng trong bối cảnh chiến sự tại Ukraine và các mối đe dọa từ NATO, Nga cần đảm bảo an ninh quốc gia. Giới phân tích nhận định, quyết định của Moscow có thể kéo theo cơn giận dữ từ phương Tây với cáo buộc Nga vi phạm các thỏa thuận.
Ngay sau tối hậu thư của Tổng thống Mỹ Donald Trump về xung đột Ukraine, theo giới phân tích, việc Nga tuyên bố "không còn bị ràng buộc" bởi cam kết tự kiềm chế triển khai tên lửa tầm ngắn và tầm trung là một bước đi dẫn đến sự leo thang chiến lược, không loại trừ leo thang hạt nhân. Đây không còn là một tín hiệu cảnh báo mà là một sự đáp trả cho thấy sự sẵn sàng "không kiềm chế" từ phía Moscow. Điều này có khả năng tạo nên sức ép với phương Tây trong các cuộc đàm phán an ninh.
Nguy cơ bất ổn an ninh toàn cầu
Trong bối cảnh cả Nga và Mỹ đã rút khỏi INF, giới phân tích quốc tế bày tỏ lo ngại đối với an ninh toàn cầu và nguy cơ thế giới sẽ phải đối mặt với giai đoạn bất ổn do thiếu vắng các rào cản pháp lý ràng buộc.
Theo Thời báo Moscow, Bộ Quốc phòng Nga đã đóng cửa không phận phía trên bãi thử tên lửa Kapustin Yar ở vùng Astrakhan từ ngày 5 - 9/8. Khu vực này sẽ hoàn toàn cấm hoạt động giao thông hàng không trong 5 ngày. Điện Kremlin cho biết các quyết định về biện pháp đáp trả chính xác sẽ phụ thuộc vào diễn biến của bối cảnh an ninh quốc tế và tình hình ổn định chiến lược.
Thời báo Washington nhận định vũ khí tầm trung đã trở thành điểm nóng quan trọng trong căng thẳng leo thang giữa Nga và phương Tây. Chúng được coi là đặc biệt gây mất ổn định vì cần ít thời gian hơn để bay đến mục tiêu so với tên lửa đạn đạo xuyên lục địa, khiến người ra quyết định có ít thời gian phản ứng và làm tăng nguy cơ xung đột hạt nhân do cảnh báo phóng nhầm. Lo ngại đối với việc sử dụng tên lửa tầm trung hiện nay đến từ cuộc khủng hoảng tên lửa châu Âu thời Chiến tranh Lạnh những năm 1980 khi cả Mỹ và Liên Xô triển khai tên lửa tầm trung khắp lục địa.
Thời báo Hoàn cầu (Trung Quốc) dẫn lời Giáo sư Lý Hải Đông từ Đại học Ngoại giao Trung Quốc nhận định động thái của Nga báo hiệu Moscow khó có thể nhượng bộ bằng cách hy sinh lợi ích của mình trong các cuộc đàm phán sắp tới với Washington về vấn đề xung đột Nga - Ukraine. Các nỗ lực gây áp lực liên tiếp của Mỹ cho thấy Washington ít có đòn bẩy để gây áp lực với Điện Kremlin.
Việc cả Mỹ và Nga đều rút khỏi Hiệp ước INF một lần nữa cho thấy sự mong manh của kiểm soát vũ khí trong bối cảnh địa chính trị căng thẳng. Câu hỏi lớn đặt ra là: "Liệu các bên có thể tìm lại tiếng nói chung để ngăn chặn một cuộc chạy đua tốn kém và nguy hiểm hay thế giới sẽ phải đối mặt với một kỷ nguyên bất ổn mới?".
Bình luận (0)