Trong đời sống hằng ngày, không ít mâu thuẫn nhỏ nhặt như va quẹt giao thông, tranh chấp lời nói, xích mích trong sinh hoạt… lại dẫn đến hành vi hành hung, gây thương tích. Hậu quả không chỉ dừng ở những vết bầm tím trên cơ thể mà còn kéo theo tổn thương tinh thần, chi phí điều trị, mất thu nhập và thậm chí là những hệ lụy pháp lý nặng nề.
Chỉ trong ít tuần gần đây, mạng xã hội đã "dậy sóng" với nhiều vụ việc bạo lực: vụ nhóm khách tại quán cà phê ở Times City (Hà Nội) có hành vi tác động nhân viên khi bị nhắc nhở hút thuốc; vụ cụ ông bị hành hung giữa trung tâm TP Hồ Chí Minh gây bức xúc, hay cảnh người phụ nữ bị hành hung dã man ngay sảnh chung cư Sky Central gây xôn xao dư luận.
Điểm chung của các vụ việc trên là đều được mạng xã hội ghi lại và lan truyền mạnh mẽ: Các hành vi hành hung vốn có thể chỉ dừng lại ở phạm vi nhỏ, nhưng nhờ clip lan truyền trên Facebook, TikTok, báo điện tử… đã trở thành tâm điểm dư luận.
Đáng chú ý, nhiều trường hợp nạn nhân chỉ xây xát hoặc chưa rõ thương tích, nhưng hành vi mang tính chất côn đồ, hung hãn, gây mất trật tự xã hội nên vẫn bị xem xét xử lý hình sự. Điều này cho thấy: ranh giới giữa xử phạt hành chính và xử lý hình sự trong các vụ hành hung không hề đơn giản, không chỉ nằm ở tỷ lệ phần trăm thương tật.
Nhóm khách tại quán cà phê ở Times City (Hà Nội) có hành vi tác động nhân viên khi bị nhắc nhở hút thuốc
Hình ảnh camera ghi lại thời điểm anh N.M.Đ bị đánh ngã.
Ranh giới không chỉ là con số phần trăm thương tật
Trong suy nghĩ của nhiều người, chỉ khi đánh người gây thương tích từ 11% trở lên mới bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Tuy nhiên, thực tế pháp luật và thực tiễn xử lý các vụ việc cho thấy ranh giới giữa xử phạt hành chính và xử lý hình sự không chỉ nằm ở con số phần trăm thương tật, mà còn phụ thuộc rất nhiều vào tính chất, mức độ và hậu quả xã hội của hành vi.
Trao đổi với phóng viên, Luật sư Diệp Năng Bình, Trưởng Văn phòng Luật sư Tinh Thông Luật cho biết, ranh giới giữa bị xử phạt hành chính và bị truy cứu trách nhiệm hình sự khi hành hung người khác chủ yếu dựa vào hậu quả và tính chất hành vi.
Theo quy định pháp luật hiện hành, để khởi tố tội Cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại sức khỏe cho người khác, điều kiện bắt buộc là nạn nhân bị tổn hại sức khỏe từ 1% trở lên. Nếu hành vi đánh người không gây thương tích hoặc chỉ gây thương tích dưới 11% và không thuộc các trường hợp tăng nặng như có tính chất côn đồ, dùng hung khí, tái phạm nguy hiểm… thì người vi phạm sẽ bị xử phạt hành chính.
Ngược lại, nếu hành vi gây thương tích từ 11% trở lên, hoặc dưới 11% nhưng rơi vào các trường hợp tăng nặng nói trên, sẽ bị xử lý hình sự theo Điều 134 Bộ luật Hình sự.
Tuy nhiên, Luật sư Diệp Năng Bình lưu ý thêm, ngay cả khi không gây thương tích, nhưng hành vi có tính chất lưu manh, côn đồ, gây mất trật tự xã hội và tạo bức xúc trong dư luận, người vi phạm vẫn có thể bị khởi tố hình sự về tội Gây rối trật tự công cộng theo Điều 318 Bộ luật Hình sự.
Có thể thấy, “ranh giới” hành chính – hình sự không chỉ phụ thuộc vào phần trăm thương tật, mà còn phụ thuộc vào hành vi và mức độ ảnh hưởng tới trật tự xã hội.
Hình ảnh chụp từ clip vụ việc cụ ông bị hành hung giữa trung tâm TP Hồ Chí Minh gây bức xúc.
Sức ép từ dư luận và mạng xã hội
Thực tế cho thấy, pháp luật không chỉ dựa vào "thước đo" thương tật để xử lý, mà đặt trọng tâm vào tính chất hành vi và hệ quả xã hội. Điều này thể hiện qua nhiều vụ việc gần đây: dù nạn nhân chỉ bị xây xát nhẹ, thậm chí không có thương tích rõ ràng, nhưng người hành hung vẫn phải chịu trách nhiệm hình sự vì hành vi mang tính côn đồ, gây mất an ninh trật tự và tạo bức xúc trong dư luận.
Đơn cử như trong các vụ việc gây xôn xao dư luận gần đây đều được lan truyền chóng mặt trên mạng xã hội đã khiến công an nhanh chóng vào cuộc, thậm chí khởi tố một số đối tượng. Điều này cho thấy, sức ép từ dư luận ngày càng trở thành một kênh giám sát quan trọng, khiến các hành vi bạo lực khó có thể bị bỏ qua hoặc xử lý qua loa.
"Chế tài xử lý hành vi hành hung người khác về cơ bản không thay đổi nhiều qua các thời kỳ. Tuy nhiên, trong bối cảnh internet và mạng xã hội bùng nổ, các video, bài viết tôn vinh "nghĩa khí giang hồ", "khí chất đại ca", thậm chí cổ súy cho lối hành xử côn đồ lại xuất hiện tràn lan, tác động mạnh mẽ đến nhận thức xã hội, đặc biệt là giới trẻ. Chính vì vậy, cơ quan chức năng hiện nay có xu hướng xử lý nghiêm khắc hơn, coi đây là biện pháp răn đe và lập lại kỷ cương xã hội" - cũng theo Luật sư Diệp Năng Bình cho biết.
Người đàn ông liên tiếp đánh vào mặt cô gái ngay sảnh chung cư Sky Central gây xôn xao dư luận. Ảnh: Gif
Có thể thấy, việc phân định ranh giới giữa xử phạt hành chính và hình sự đối với hành vi hành hung người khác là một quá trình phức tạp, đòi hỏi phải xem xét toàn diện nhiều yếu tố. Ngoài tỷ lệ thương tật, cơ quan chức năng còn cân nhắc đến bản chất của hành vi, mức độ gây rối trật tự công cộng và tác động tiêu cực đến dư luận xã hội.
Bên cạnh đó, sự bùng nổ của mạng xã hội đã tạo ra một "áp lực" tích cực, buộc các cơ quan thực thi pháp luật phải xử lý nghiêm minh hơn, nhằm trấn an công chúng và ngăn chặn các hành vi bạo lực có xu hướng gia tăng. Điều này khẳng định rằng, trong xã hội hiện đại, pháp luật không chỉ là công cụ để trừng trị mà còn là phương tiện để duy trì trật tự và bảo vệ các giá trị đạo đức, văn minh.
Cơ chế xử phạt trong các vụ việc hành hung
Theo quy định hiện hành, hành vi hành hung người khác có thể bị xử lý theo hai hướng: hình sự hoặc hành chính, tùy mức độ vi phạm.
Về biện pháp xử lý hình sự: Điều 134 Bộ luật Hình sự hiện hành quy định về tội tội Cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác. Theo đó người nào cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác, có thể bị phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm, hoặc bị phạt tù từ 06 tháng đến tối đa chung thân.
Về biện pháp xử lý hành chính: Khoản 5 Điều 7 Nghị định 144/2021/NĐ-CP quy định hành vi cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác nhưng không đến mức bị truy cứu trách nhiệm hình sự thì bị phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 8.000.000 đồng.
Trách nhiệm bồi thường dân sự
Ngoài việc chịu phạt, người hành hung còn phải bồi thường thiệt hại cho nạn nhân theo quy định của pháp luật dân sự. Hiện nay, việc bồi thường do sức khỏe bị xâm phạm được quy định tại Điều 590 Bộ luật Dân sự 2015 và Nghị quyết 02/2022/NQ-HĐTP ngày 6/9/2022 của Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao.
Theo đó, nạn nhân có quyền yêu cầu bồi thường các khoản:
- Chi phí hợp lý cho việc cứu chữa, bồi dưỡng, phục hồi sức khỏe và chức năng bị mất, bị giảm sút của nạn nhân
- Thu nhập thực tế bị mất hoặc bị giảm sút của nạn nhân
- Chi phí hợp lý và phần thu nhập thực tế bị mất của người chăm sóc nạn nhân
- Bù đắp tổn thất về tinh thần
Ngoại trừ chi phí bồi dưỡng sức khỏe của nạn nhân xác định là 01 ngày lương tối thiểu vùng tại cơ sở khám bệnh, chữa bệnh cho 1 ngày khám bệnh, chữa bệnh theo số ngày trong hồ sơ bệnh án và chi phí bồi thường bù đắp tổn thất về tinh thần trong trường hợp các bên không thỏa thuận thì mức bồi thường tối đa không quá 50 mức lương cơ sở.
Các chi phí còn lại là không giới hạn, phụ thuộc vào thiệt hại thực tế.
Những giấy tờ, chứng cứ để đảm bảo yêu cầu bồi thường được tòa án chấp nhận
Đối với chi phí hợp lý cho việc cứu chữa, bồi dưỡng, phục hồi sức khỏe và chức năng bị mất, bị giảm sút của nạn nhân, chi phí cho người chăm sóc nạn nhân trong thời gian điều trị: Cần chuẩn bị hồ sơ bệnh án, đơn thuộc, hóa đơn, chứng từ thanh toán viện phí, đơn thuốc, chi phí đi lại, lưu trú, vé tàu xe….
Đối với thu nhập thực tế bị mất hoặc bị giảm sút của nạn nhân và người chăm sóc nạn nhân: Cần chuẩn bị sao kê lương có xác nhận của nơi làm việc của 03 tháng liền kề trước thời điểm bị hành hung.
* Ngoài ra, nếu người gây thương tích không chịu bồi thường thì nạn nhân có thể khởi kiện ra Tòa án để yêu cầu bồi thường thiệt hại. Khi bản án có hiệu lực pháp luật, nạn nhân làm đơn gửi Cơ quan thi hành án để yêu cầu thi hành án, cơ quan này sẽ có các biện pháp cưỡng chế buộc người gây thương tích phải bồi thường theo bản án
Bình luận (0)