Liên hợp quốc cáo buộc Israel duy trì "chính sách tra tấn có tổ chức"

Thi thể của 15 người Palestine bị Israel bắt giữ được chuyển tới bệnh viện Nasser trong đợt trao trả tù binh (Ảnh: Anadolu/Getty Images)

Báo cáo của Ủy ban Chống tra tấn của Liên hợp quốc công bố ngày 28/11 nêu lo ngại về tình trạng các lực lượng an ninh Israel được cho là có “những hành vi tra tấn có tổ chức và trên diện rộng”, đồng thời cảnh báo nguy cơ miễn trừ trách nhiệm với các tội ác chiến tranh.

Ủy ban bày tỏ “quan ngại sâu sắc” trước các cáo buộc về đánh đập nghiêm trọng lặp lại, tấn công bằng chó nghiệp vụ, sốc điện, bạo lực tình dục... Báo cáo cũng đề cập tình trạng tù nhân Palestine bị làm nhục bằng cách “bị bắt làm hành động như động vật hoặc bị tiểu tiện lên người”, bị từ chối chăm sóc y tế và sử dụng biện pháp cố định quá mức khiến một số trường hợp phải cắt bỏ chi.

Ủy ban gồm 10 chuyên gia độc lập nêu lo ngại việc Israel sử dụng rộng rãi đạo luật về “chiến binh bất hợp pháp” để biện minh cho việc giam giữ không xét xử hàng nghìn đàn ông, phụ nữ và trẻ em Palestine. Theo tổ chức nhân quyền B’Tselem, đến cuối tháng 9, Israel đang giam giữ 3.474 người Palestine theo diện “giam hành chính”, tức không đưa ra xét xử.

Báo cáo cũng chỉ ra tỉ lệ lớn trẻ em Palestine bị giam giữ không cáo buộc hoặc đang chờ xét xử. Theo đó, độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự mà Israel áp dụng là từ 12 tuổi, và có trường hợp trẻ dưới 12 tuổi cũng bị giam giữ. Trẻ bị xếp vào nhóm tù nhân an ninh phải chịu nhiều hạn chế về liên lạc gia đình, có thể bị biệt giam và không được tiếp cận giáo dục.

Ủy ban cho rằng cách thức thực thi chính sách của Israel tại các vùng lãnh thổ Palestine bị chiếm đóng, xét tổng thể, “có thể cấu thành hành vi tra tấn”. 75 người Palestine được ghi nhận đã tử vong trong thời gian bị giam giữ kể từ khi xung đột Gaza bùng phát ngày 7/10/2023. Ủy ban nêu rõ không có quan chức nào bị truy cứu trách nhiệm trong các trường hợp tử vong này.

Chính phủ Israel nhiều lần phủ nhận việc sử dụng tra tấn. Đại diện Bộ Ngoại giao, Bộ Tư pháp và Cơ quan Quản lý nhà tù Israel khẳng định điều kiện giam giữ “đủ tiêu chuẩn” và được giám sát. Tuy nhiên, Ủy ban lưu ý cơ quan phụ trách điều tra khiếu nại thẩm vấn không đưa ra truy tố hình sự nào trong 2 năm qua, dù có nhiều cáo buộc lan rộng.

Báo cáo đề cập một trường hợp duy nhất bị kết án trong giai đoạn này: một binh sĩ Israel bị phạt 7 tháng tù vì tấn công liên tục các tù nhân từ Gaza khi họ bị trói và bịt mắt. Ủy ban cho rằng mức án này “không phản ánh mức độ nghiêm trọng của hành vi”.

Báo cáo được công bố trong bối cảnh 3 sĩ quan biên phòng Israel vừa được thả sau khi bị thẩm vấn liên quan vụ bắn chết 2 người Palestine bị giam giữ tại Jenin. Video cho thấy 2 người đàn ông, được nhóm Thánh chiến Hồi giáo Palestine nhận là thành viên, bò ra khỏi tòa nhà, giơ tay và vén áo để chứng minh họ không mang vũ khí. Sau vài giây bị giữ lại và bị đá bởi một sĩ quan, họ được ra hiệu quay lại vào bên trong và bị bắn ở cự ly khoảng 2m. Ba sĩ quan được thả với điều kiện không bàn luận vụ việc.