Huy động vốn hiệu quả: Chìa khóa để đạt tăng trưởng kinh tế 8,3% năm 2025

Các chuyên gia cho rằng, thị trường vốn Việt Nam đang mở ra nhiều kênh huy động đa dạng và hiệu quả.

Trong bối cảnh Chính phủ đặt mục tiêu tăng trưởng GDP 8,3–8,5% năm 2025 theo Nghị quyết 226/NQ-CP, nhu cầu huy động vốn cho doanh nghiệp trở thành yếu tố then chốt. Để đạt mục tiêu này, theo các chuyên gia, doanh nghiệp Việt cần chiến lược huy động vốn thông minh, minh bạch, kết hợp chặt chẽ với cải thiện quản trị và khung pháp lý đồng bộ, tránh rủi ro mất kiểm soát dòng vốn.

Huy động vốn hiệu quả từ thị trường quốc tế

Trong giai đoạn 2023–2024, nhiều doanh nghiệp Việt Nam đã thành công trong việc huy động vốn trên thị trường quốc tế, tạo nên sức bật kinh tế mạnh mẽ. Theo ông Hoàng Anh Tuấn, Giám đốc Quan hệ Khách hàng Công ty CP Chứng khoán MB (MBS), tiêu biểu có thể kể đến VinFast với việc niêm yết trên Nasdaq, đạt định giá lên tới 85 tỷ USD, đánh dấu một biểu tượng mới của sự lớn mạnh trong ngành công nghiệp ô tô. Tiếp đó, VPBank đã thu hút được 1,5 tỷ USD qua việc bán 15% vốn cho SMBC (Nhật Bản), trở thành một thương vụ lịch sử trong ngành ngân hàng Việt Nam. Đồng thời, HCM Securities cũng huy động thành công 3.600 tỷ đồng thông qua phát hành cổ phiếu cho cổ đông hiện hữu.

Thực tiễn này cho thấy thị trường vốn Việt Nam đang mở ra nhiều kênh huy động đa dạng và hiệu quả. Tín dụng ngân hàng tiếp tục phát huy vai trò, với tăng trưởng tín dụng dự kiến đạt 13–14% trong năm 2025, tập trung vào các lĩnh vực sản xuất, xuất khẩu, công nghiệp phụ trợ và công nghệ cao. Đầu tư công cũng được đẩy mạnh, với tỷ lệ giải ngân trong 7 tháng đầu năm 2025 đạt gần 40% kế hoạch, góp phần thúc đẩy các dự án trọng điểm như cao tốc Bắc–Nam, sân bay Long Thành và các dự án năng lượng, chuyển đổi số.

Tại Hội nghị "Khung pháp lý và giải pháp huy động vốn cho doanh nghiệp" do Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam VIAC và Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư TP Hồ Chí Minh ITPC tổ chức tại TP Hồ Chí Minh; TS. Tạ Thanh Bình, Tổng Giám đốc, Tổng Công ty Lưu ký và Bù trừ Chứng khoán Việt Nam (VSDC), cho biết thị trường chứng khoán tiếp tục chứng minh là kênh huy động vốn quan trọng, với tổng vốn huy động nửa đầu năm 2025 đạt gần 251.000 tỷ đồng, quy mô vốn hóa đạt 70,7% GDP. Dòng vốn đầu tư tư nhân (private equity) và vốn vay quốc tế cũng đóng vai trò đáng kể, điển hình như các khoản đầu tư từ Mekong Capital, Warburg Pincus, KKR và các quỹ có trụ sở tại Singapore với hàng tỷ USD đổ vào doanh nghiệp Việt.

Dự báo giai đoạn 2025–2030 sẽ bùng nổ làn sóng IPO trị giá 47 tỷ USD từ các tên tuổi như Thaco Auto, Bách Hóa Xanh, Highlands Coffee hay VNPay. Tuy nhiên, các chuyên gia tài chính cảnh báo doanh nghiệp Việt phải vượt qua thách thức về minh bạch thông tin, chi phí vốn cao, cũng như khung pháp lý chưa hoàn chỉnh và đồng bộ, đặc biệt đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ. Việc huy động vốn thành công không chỉ dựa vào nguồn vốn dồi dào mà còn phụ thuộc vào chiến lược minh bạch, quản trị tốt và hiệu quả sử dụng vốn rõ ràng, tránh rủi ro như sử dụng vốn sai cam kết hay pha loãng cổ phiếu ngoài tầm kiểm soát.

Làm thế nào để huy động hiệu quả và tránh rủi ro?

Chủ trương tăng trưởng GDP 8,3 - 8,5% được Chính phủ đề ra trong bối cảnh kinh tế thế giới nhiều biến động, đặt ra yêu cầu cấp thiết về huy động nguồn vốn mạnh mẽ và hiệu quả. Các chuyên gia phân tích rằng để huy động vốn thành công, doanh nghiệp không thể chỉ dựa vào một kênh duy nhất mà phải phối hợp linh hoạt, đồng bộ giữa ngân hàng, chứng khoán, quỹ đầu tư và vốn vay quốc tế.

Dù tiềm năng lớn, các chuyên gia tại hội nghị cảnh báo huy động vốn không phải "chìa khóa vạn năng" nếu thiếu tính khoa học và kiểm soát. TS. Tạ Thanh Bình, Tổng Giám đốc VSDC, nhấn mạnh nhu cầu vốn tăng 12–14% so với năm 2024 để duy trì "cơn khát vốn" cuối năm, nhưng thách thức nằm ở mức độ minh bạch thấp, chi phí vốn cao và pháp lý chồng chéo.

Bà Mã Thanh Loan, CEO của Auxesia Holdings, nhận định rằng dù thị trường quỹ đầu tư tại Việt Nam đang phát triển tích cực, tiềm năng khai thác vẫn còn lớn và chưa được tận dụng hết. Hiện nay, các nhà đầu tư cá nhân vẫn chiếm tỷ trọng áp đảo, trong khi thói quen tự đầu tư riêng lẻ thay vì tham gia vào các quỹ chuyên nghiệp khiến thị trường thiếu tính chuyên sâu. Điều này không chỉ làm giảm sức hấp dẫn của các quỹ đối với nguồn vốn lớn mà còn tiềm ẩn nhiều rủi ro do thiếu sự phân tích, quản trị rủi ro và giám sát chặt chẽ.

Từ góc độ doanh nghiệp, TS. LS. Phan Hoài Nam, Tổng Giám đốc W&A Consulting & Law Firm, cho biết việc tiếp cận vốn từ các quỹ đầu tư nước ngoài ngày càng phổ biến, đặc biệt với các doanh nghiệp nhỏ và vừa (SMEs) đang có nhu cầu mở rộng hoạt động, nâng cao năng lực cạnh tranh. Tuy nhiên, đây cũng là một thách thức lớn bởi chi phí vốn từ các quỹ này thường cao hơn so với trong nước, đi kèm điều kiện vay nghiêm ngặt và yêu cầu minh bạch rõ ràng về mục đích sử dụng vốn, tiến độ dự án cũng như các chỉ tiêu tài chính. Do đó, doanh nghiệp cần thận trọng đánh giá khả năng đáp ứng yêu cầu, tối ưu hóa quản trị và minh bạch thông tin để tận dụng hiệu quả vốn ngoại, đồng thời tránh rủi ro pháp lý và tài chính có thể phát sinh.

Để thực hiện hiệu quả, các chuyên gia khuyến nghị thí điểm mô hình sandbox cho SPAC, crowdfunding, kết hợp đánh giá rủi ro độc lập. Doanh nghiệp cần nâng cao năng lực nội tại: minh bạch thông tin, tuân thủ Luật Doanh nghiệp 2020, Luật Chứng khoán 2019 và Luật Đầu tư 2020. TS. LS. Phan Hoài Nam lưu ý doanh nghiệp phải chuẩn bị pháp lý kỹ lưỡng trước khi nhận vốn ngoại hoặc phát hành chứng khoán, tránh tranh chấp đa quốc gia, đang có xu hướng gia tăng.

Theo Luật sư Vũ Ánh Dương, Phó Chủ tịch VIAC, để áp dụng đại trà cần phối hợp đồng bộ: Nhà nước ban hành bộ tiêu chí tín nhiệm sơ bộ, ưu đãi thuế cho quỹ đầu tư, khuyến khích ESG và vay xanh. Doanh nghiệp phải cải thiện quản trị nội bộ và xây dựng chiến lược rõ ràng để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của nhà đầu tư trong và ngoài nước. Đồng thời, Nhà nước cần hoàn thiện hệ thống tiêu chí tín nhiệm doanh nghiệp, siết chặt giám sát sau huy động vốn và thử nghiệm mô hình mới để mở rộng khả năng tiếp cận vốn. Đặc biệt, việc xây dựng trung tâm đánh giá rủi ro độc lập sẽ giúp tăng cường niềm tin của nhà đầu tư và giảm thiểu rủi ro.