Hoàn thiện “sân chơi” cho Trung tâm Tài chính Quốc tế

Cơ chế vượt trội và "sandbox" đổi mới

Bộ Công thương đang lấy ý kiến rộng rãi cho Dự thảo Nghị định quy định về chính sách xuất nhập khẩu hàng hóa, phân phối hàng hóa và dịch vụ, sàn giao dịch hàng hóa, hoạt động của Sở giao dịch hàng hóa trong Trung tâm Tài chính Quốc tế (TTTCQT).

Ngày 6/8/2025, Bộ Công thương đã công bố kế hoạch xây dựng, hoàn thiện và lấy ý kiến góp ý Dự thảo Nghị định. Đây được coi là văn bản then chốt để định hình "luật chơi" cho một không gian kinh tế - tài chính đặc thù, tạo nền tảng thu hút nhà đầu tư và phát triển thị trường mới, đồng thời đặt ra yêu cầu cao về quản trị rủi ro, hài hòa luật pháp và năng lực thực thi.

Viết về vấn đề này, ông Lâm Đình Thắng - Giám đốc Sở KH-CN TP. Hồ Chí Minh nhận định, trong bối cảnh toàn cầu đang chuyển mình mạnh mẽ theo hướng số hóa và hội nhập tài chính, việc hình thành TTTCQT tại TP. Hồ Chí Minh không đơn thuần là một dự án hạ tầng, mà là một quyết sách thể chế mang tầm quốc gia.

Ông Thắng nêu rõ, TP. Hồ Chí Minh hiện là nơi hội tụ của khoảng hơn 220 doanh nghiệp Fintech. Trong đó, 3 startup (công ty khởi nghiệp) hàng đầu đã gọi vốn trên 200 triệu USD từ nhà đầu tư quốc tế. song, hệ sinh thái khởi nghiệp vẫn còn những điểm nghẽn lớn như thủ tục ngoại hối phức tạp; thiếu sandbox thử nghiệm; chưa có hạ tầng dữ liệu đạt chuẩn quốc tế. Do đó, sự ra đời của TTTCQT có thể mở khóa những rào cản đó.

Đồng thời, TTTCQT không chỉ thu hút vốn đầu tư trung - dài hạn mà còn tạo ra “cú hích” mạnh cho các chuỗi giá trị công nghệ cao như chip bán dẫn, dữ liệu lớn, thương mại điện tử xuyên biên giới và dịch vụ đám mây...

Nhiều chuyên gia kinh tế - tài chính cũng đánh giá, Dự thảo mở ra nhiều cơ chế "vượt trội" cho TTTCQT. Điển hình như cho phép sử dụng ngoại tệ trong thanh toán, niêm yết và ghi giá sản phẩm, dịch vụ. Mở rộng tự do hóa tài khoản và giao dịch ngoại hối, tạo điều kiện thuận lợi cho dòng vốn quốc tế. Thí điểm thị trường tài sản số, bao gồm sàn giao dịch tài sản mã hóa, thị trường carbon và hàng hóa mới. Áp dụng cơ chế thử nghiệm chính sách (sandbox) cho các mô hình fintech, dịch vụ tài chính sáng tạo...

Trao đổi với phóng viên, ông ông Nguyễn Đoàn Tùng - Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty Cổ phần Chứng khoán Châu Á – Thái Bình Dương cho rằng đây là bước đi giúp TTTCQT tại Việt Nam nhanh chóng bắt kịp với các trung tâm tài chính trong khu vực, đồng thời tận dụng cơ hội từ các xu hướng mới như kinh tế xanh, chuyển đổi số và tài chính phi tập trung. Trong đó, cơ chế sandbox và quyền sử dụng ngoại tệ trong giao dịch là yếu tố quyết định để thu hút các tập đoàn tài chính toàn cầu.

"Luật chơi" rõ ràng, thực thi đồng bộ

Như vậy có thể thấy, với hành lang pháp lý đặc thù, TTTCQT sẽ trở thành điểm đến hấp dẫn cho các nhà đầu tư toàn cầu, mở ra cơ hội đưa Việt Nam vào bản đồ các trung tâm tài chính khu vực. Song, nhiều chuyên gia kinh tế cũng khuyến cáo, để hình thành một TTTCQT vừa năng động, vừa an toàn, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, nâng cao vị thế quốc gia trên trường quốc tế cần có sự chuẩn bị về nền tảng kỹ lưỡng. Đặc biệt là về cách thức vận hành một không gian kinh tế – tài chính đặc thù. Hoàn thiện "luật chơi" đồng nghĩa với việc mở cánh cửa cho cơ hội phát triển mới, nhưng cũng phải khóa chặt những cánh cửa tiềm ẩn rủi ro.

Các sản phẩm tài chính phi truyền thống, đặc biệt là tài sản số, tiềm ẩn biến động giá mạnh, gian lận và thao túng thị trường. Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, nếu thiếu biện pháp bảo vệ nhà đầu tư và cơ chế xử lý khủng hoảng nhanh, rủi ro lan truyền có thể ảnh hưởng tới cả hệ thống. "Chúng ta cần khung pháp lý chặt chẽ để đảm bảo sự ổn định và bảo vệ lợi ích quốc gia", ông Tùng nhấn mạnh.

Cũng theo ông Tùng, vận hành các sàn giao dịch hàng hóa, tài sản số ở chuẩn quốc tế đòi hỏi hệ thống giám sát thời gian thực, khả năng xử lý dữ liệu lớn, công nghệ bảo mật cao và đội ngũ cán bộ giỏi về công nghệ tài chính. Đây là thách thức không nhỏ trong bối cảnh nguồn lực hiện tại còn hạn chế.

Bên cạnh đó, các chuyên gia kinh tế khẳng định, một TTTCQT chỉ thành công khi 'luật chơi' được thiết kế rõ ràng, minh bạch, có tính ổn định, và cơ quan quản lý đủ năng lực để giám sát, xử lý kịp thời các biến động". Nước ta cần thiết lập cơ chế điều phối liên ngành và áp dụng thí điểm có điều kiện, minh bạch dữ liệu và mở quyền giám sát.

Đặc biệt, theo ông Thắng, chúng ta cần đặc biệt chú trọng xây dựng được nền tảng chuẩn về chất lượng hạ tầng và nhân lực về fintech, ngân hàng, và AI tài chính. Trong đó, về đầu tư phát triển hạ tầng số và kinh tế dữ liệu, theo ông Thằng cần đẩy nhanh tiến độ các dự án hạ tầng giao thông và viễn thông trọng điểm và ưu tiên đầu tư vào hạ tầng công nghệ số hiện đại; xây dựng chính sách kinh tế dữ liệu, thúc đẩy Open Data và Open Banking/Finance, đồng thời tăng cường an ninh mạng. Về nguồn nhân lực, cần phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, thiết kế và triển khai các chương trình đào tạo chuyên sâu về tài chính, Fintech, AI và blockchain; áp dụng các chính sách thu hút nhân tài quốc tế linh hoạt và cạnh tranh.../.