Hộ kinh doanh băn khoăn chứng minh chi phí đầu vào khi tính thuế thu nhập

Hộ kinh doanh băn khoăn chứng minh chi phí đầu vào khi tính thuế thu nhập

Tại Dự thảo sửa đổi Luật Thuế thu nhập cá nhân (thay thế) đang được gửi đến Bộ Tư pháp xin ý kiến thẩm định, Bộ Tài chính đề xuất bổ sung phương thức tính thuế thu nhập của cá nhân kinh doanh dựa trên thu nhập thay vì doanh thu. Tuy nhiên, nhiều hộ kinh doanh bày tỏ nỗi lo với cách tính thuế mới, phải chứng minh chi phí đầu vào bằng hoá đơn, chứng từ, trong khi điều này không hề đơn giản với các hộ kinh doanh nhỏ lẻ.

Là một tiểu thương kinh doanh tại chợ Đồng Xuân đã hơn 30 năm nay, chị Hà cho biết, phần lớn các chi phí của chị đều rất khó lấy hoá đơn đầu vào.

Chị Nguyễn Thị Hà - Chủ cửa hàng giày cho biết: "Chi phí quá nhiều, vụn vặt, mình không thể tính ra được. Ví dụ như bây giờ mình đang bán thanh lý thì mình chả biết tính kiểu gì".

Tương tự, với những cửa hàng kinh doanh đồ trang trí, việc xác định chi phí đầu vào cũng rất khó khăn.

Anh Đức Kim Cường - Chủ cửa hàng đồ trang trí chia sẻ: "Riêng sản phẩm mà chúng tôi đang kinh doanh, nó có một chi phí rất lớn là chi phí khấu hao. Đó là các chi phí vật tư tiêu hao để bảo quản sản phẩm, để ship đi trong quá trình vận hành. Những chi phí đó rất khó để hạch toán được vào chi phí".

Ngay sau khi được lấy ý kiến về việc áp thuế thu nhập cá nhân trên lợi nhuận đối với các hộ kinh doanh, đại diện Hiệp hội doanh nghiệp nhỏ và vừa thành phố Hà Nội cho rằng, việc này sẽ gây khó khăn cho các hộ kinh doanh. Bởi phần lớn các hộ kinh doanh nhỏ lẻ thường chưa hoàn thiện hệ thống sổ sách, hoá đơn chứng từ. Và việc áp dụng các cơ chế tính lợi nhuận sẽ tạo thêm các gánh nặng về hành chính, do đó, cần có hỗ trợ từ phía cơ quan quản lý.

Ông Mạc Quốc Anh - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa thành phố Hà Nội nêu ý kiến: "Chúng ta phải hỗ trợ các công cụ quản lý, công cụ quản lý ở đây là chúng ta phải cung cấp miễn phí các phần mềm kế toán. Từ việc cung cấp miễn phí các phần mềm kế toán, chúng ta có thể cung cấp cả hoá đơn điện tử để đơn giản hoá cho các hộ kinh doanh".

Trên phương diện pháp lý, luật sư cho rằng, việc áp dụng tính thuế trên lợi nhuận đối với hộ kinh doanh cần có một lộ trình phù hợp, để người dân có thời gian chuẩn bị và làm quen.

Luật sư Nguyễn Thanh Hà - Chủ tịch công ty Luật SBLaw nhận định: "Giai đoạn đầu, tôi nghĩ các hộ kinh doanh có vi phạm, thay vì cơ quan thuế tiến hành xử phạt đúng theo quy định của luật quản lý thuế cũng như các nghị định, chúng ta sẽ áp dụng một mức phạt mang tính chất nhẹ nhàng hơn và mang tính chất hướng dẫn các hộ kinh doanh làm đúng các quy định về kế toán, chứng từ".

Những khó khăn trong việc hạch toán chi phí, chứng minh đầu vào của các hộ kinh doanh nhỏ lẻ cho thấy, chính sách thuế mới nếu triển khai ngay sẽ gặp không ít vướng mắc. Do đó, để áp dụng chính sách thực sự hiệu quả, rất cần những giải pháp hỗ trợ cụ thể từ cơ quan quản lý, vừa giúp hộ kinh doanh nhỏ lẻ minh bạch chi phí, vừa đảm bảo công bằng.

Đồng hành cùng hộ kinh doanh nhỏ trong giai đoạn chuyển đổi số

Nỗi lo của nhiều hộ kinh doanh hiện nay là làm sao chứng minh được chi phí khi áp dụng cách tính thuế mới. Và điều này càng trở nên cấp thiết khi từ năm 2026, hộ kinh doanh sẽ phải chuyển hẳn từ cơ chế thuế khoán sang kê khai, với đầy đủ yêu cầu quản lý doanh thu, chi phí, xuất hoá đơn điện tử. Đây là bước đi nhằm minh bạch hơn, tạo cơ hội phát triển nhưng cũng đồng nghĩa với áp lực chuyển đổi số. Vì thế, nhiều địa phương đã bắt đầu đồng hành để hỗ trợ các hộ kinh doanh trong giai đoạn chuyển đổi.

Tại phường Hoàn Kiếm, hiện có hơn 4.300 hộ kinh doanh và gần 2.000 doanh nghiệp nhỏ đang hoạt động. Sau khi Nghị định 70 có hiệu lực, nhiều hộ kinh doanh trên địa bàn đã tích cực tuân thủ, chuyển đổi sang hình thức kê khai thuế dựa trên doanh thu thực tế và xuất hoá đơn điện tử từ máy tính tiền.

Bà Cao Thị Hằng Nga - Tiểu thương kinh doanh tại chợ Đồng Xuân, TP. Hà Nội cho biết: "Về tiếp xúc với công nghệ, chúng tôi chậm hơn các thế hệ sau nên phải nhờ đến các con giúp đỡ".

Mới đây, UBND phường đã phối hợp với các tổ chức, doanh nghiệp tổ chức chương trình "Đồng hành cùng hộ kinh doanh và doanh nghiệp nhỏ trong kỷ nguyên số" nhằm tháo gỡ vướng mắc về thanh toán số, hóa đơn điện tử. Từ đó, mở ra kênh kết nối trực tiếp giữa tiểu thương với nhà cung cấp giải pháp và cơ quan quản lý.

Bà Nguyễn Hồng Trang - Phó Chủ tịch UBND Phường Hoàn Kiếm, Hà Nội chia sẻ: "Chúng tôi đã đi theo một hướng tuyên truyền mới để người dân thấy được lợi ích của việc chuyển đổi số nằm ở ý nghĩa lâu dài trong công tác là thay đổi về phương pháp quản trị, giúp cho người dân quản trị một cách hiệu quả hơn, có cơ hội để tăng doanh thu nhiều hơn. Bên cạnh đó, UBND phường cũng xác định sẽ là cầu nối kết nối các doanh nghiệp có năng lực, có uy tín trên thị trường với các gói chính sách ưu đãi để hỗ trợ cho các hộ kinh doanh trên địa bàn của Hoàn Kiếm tiếp cận với công nghệ".

Bà Vũ Quỳnh Hương - Giám đốc Marketing Công ty cổ phần 9Pay nêu ý kiến: "Ứng dụng phần mềm giúp cho họ trong một thao tác có thể xuất hóa đơn, kiểm tra danh mục hàng hóa cũng như kết nối kê khai thuế. Việc này đảm bảo đúng theo tiêu chuẩn và quy định của pháp luật hiện nay về việc kê khai thuế trên hoá đơn điện tử".

Từ ngày 1/1/2026, các hộ kinh doanh có doanh thu trên 200 triệu đồng/năm sẽ chính thức bỏ thuế khoán, chuyển sang kê khai thuế dựa trên doanh thu thực tế. Sự đồng hành từ cơ quản lý và các nhà cung cấp giải pháp không chỉ giúp các hộ kinh doanh hiểu đúng, đủ về chính sách mới, mà còn giúp họ yên tâm chuyển đổi, từng bước ứng dụng công nghệ và quản lý thuế minh bạch, hiệu quả hơn.