(Ảnh: AFP)
Công trình của ba nhà khoa học về hiệu ứng xuyên hầm lượng tử vĩ mô và lượng tử hóa năng lượng trong mạch điện - được đánh giá là một bước ngoặt lịch sử trong việc đưa các hiện tượng lượng tử, vốn chỉ quan sát thấy ở cấp độ hạ nguyên tử - trở nên hữu dụng trong đời sống và công nghiệp hiện đại.
Phát biểu qua điện thoại trong buổi công bố, Giáo sư John Clarke (Đại học California, Berkeley) chia sẻ: "Tôi thực sự sững sờ. Tôi không bao giờ nghĩ rằng những nghiên cứu của mình có thể dẫn tới một giải Nobel. Nhưng rõ ràng, ngay cả chiếc điện thoại di động mà chúng ta đang nói chuyện hôm nay cũng hoạt động được là nhờ nền tảng vật lý lượng tử".
Theo Ủy ban Nobel Vật lý, ba nhà khoa học đã thực hiện các thí nghiệm từ giữa thập niên 1980, sử dụng mạch điện siêu dẫn để chứng minh rằng cơ học lượng tử có thể chi phối cả những vật thể vĩ mô trong điều kiện thích hợp. Từ đó, họ mở đường cho sự phát triển của điện toán lượng tử, mật mã lượng tử và cảm biến lượng tử - những công nghệ được kỳ vọng sẽ định hình tương lai của nhân loại.
Chủ tịch Ủy ban Nobel, Giáo sư Olle Eriksson, nhận định: "Thật tuyệt vời khi thấy cơ học lượng tử - một ngành khoa học trăm tuổi - vẫn liên tục mang đến những điều bất ngờ. Nó không chỉ làm thay đổi cách chúng ta hiểu về thế giới, mà còn là nền tảng của toàn bộ công nghệ kỹ thuật số hiện nay".
Trong ba nhà khoa học được vinh danh, ông Clarke sinh tại Anh và giảng dạy tại Đại học California, Berkeley; ông Devoret, người Pháp, là giáo sư tại Đại học Yale và Đại học California, Santa Barbara; còn ông Martinis, người Mỹ, từng đứng đầu Phòng thí nghiệm Trí tuệ nhân tạo Lượng tử của Google cho đến năm 2020. Tại Google, ông cùng nhóm nghiên cứu từng tuyên bố đạt được "ưu thế lượng tử" vào năm 2019 - khi máy tính lượng tử vượt xa siêu máy tính mạnh nhất thế giới trong một bài toán cụ thể.
Giải Nobel Vật lý 2025 được trao bởi Học viện Khoa học Hoàng gia Thụy Điển, với tổng giá trị 11 triệu Krona (khoảng 1,2 triệu USD), chia đều cho 3 người đoạt giải.
Đây là giải thưởng Nobel thứ hai được công bố trong tuần, sau giải Y học trao cho ba nhà khoa học - Fred Ramsdell, Mary Brunkow và Shimon Sakaguchi - vì những phát hiện quan trọng về hệ miễn dịch. Giải Hóa học sẽ được công bố vào ngày 8/10, còn giải Hòa bình - giải thưởng được quan tâm nhất - sẽ được công bố tại Oslo vào ngày 10/10.
Kể từ khi được nhà phát minh Alfred Nobel sáng lập năm 1901, giải Nobel Vật lý luôn được coi là đỉnh cao của khoa học, từng vinh danh các tên tuổi huyền thoại như Einstein, Marie Curie, Max Planck và Niels Bohr. Việc ba nhà khoa học của thế kỷ XXI được xướng tên năm nay cho thấy tinh thần khám phá của nhân loại vẫn đang tiếp tục mở ra những biên giới mới của tri thức.
Bình luận (0)