Fed giảm lãi suất: "Tiền rẻ" trở lại, ai hưởng lợi?

Tổng thống Trump liên tục gây sức ép lên Chủ tịch Powell để Fed hạ lãi suất - (Ảnh: Getty Images)

Đây là lần cắt giảm đầu tiên kể từ tháng 12/2024, sau gần một năm duy trì chính sách tiền tệ thắt chặt nhằm kiềm chế lạm phát. Quyết định chính thức hạ lãi suất điều hành thêm 0,25%, đưa khung lãi suất cơ bản về mức 4,0-4,25% được đánh giá là bước ngoặt chính sách quan trọng, khi Fed chuyển từ ưu tiên kiểm soát giá cả sang đối phó với nguy cơ suy thoái và tình trạng suy yếu rõ rệt của thị trường lao động Mỹ. Động thái của Fed ngay lập tức tác động đến thị trường tài chính toàn cầu, khơi lại cuộc tranh luận: liệu "tiền rẻ" có trở lại, hay đây chỉ là sự điều chỉnh thận trọng mang tính "mồi lửa" cho một giai đoạn bất định mới?

Thị trường lao động suy yếu và sức ép chính trị

Trong phòng họp tại Washington, Chủ tịch Fed - Jerome Powell và Ủy ban Thị trường mở Liên bang (FOMC) đã chịu nhiều áp lực trước khi đi đến quyết định cắt giảm lãi suất. Các số liệu kinh tế trong những tháng gần đây cho thấy bức tranh ảm đạm khi tỷ lệ thất nghiệp tháng 8/2025 tăng lên 4,3%, cao nhất kể từ tháng 10/2021. Số việc làm mới trung bình ba tháng gần nhất chỉ đạt 29.000, giảm mạnh so với mức 96.000 việc làm mỗi tháng trước đó. Cục Thống kê lao động Mỹ thậm chí đã điều chỉnh giảm số liệu, cho thấy nền kinh tế tạo ra ít hơn tới 911.000 việc làm so với báo cáo ban đầu trong vòng một năm.

Không chỉ chịu áp lực từ dữ liệu kinh tế, ông Powell còn đối mặt với sức ép chính trị. Tổng thống Donald Trump, trong bối cảnh cuộc bầu cử 2026 đang tới gần, liên tục công kích Fed vì "giữ lãi suất quá cao" và kêu gọi hành động để hỗ trợ tăng trưởng. Việc Fed ra quyết định đúng vào thời điểm này vì thế vừa mang tính kinh tế, vừa không tránh khỏi bị soi xét về yếu tố chính trị.

Trong ngắn hạn, quyết định của Fed đem lại lợi ích trực tiếp cho người tiêu dùng và doanh nghiệp nhỏ. "Đợt cắt giảm lãi suất ban đầu này sẽ giúp giảm gánh nặng cho các doanh nghiệp nhỏ vốn đang chật vật trước chi phí vay mượn cao", ông Chris Ward, Giám đốc ngân hàng doanh nghiệp nhỏ Mỹ tại TD Bank, nhận định.

Tuy nhiên, chính sách tiền tệ luôn mang tính hai mặt. Các nhà kinh tế gọi đây là "nghịch lý của người nghèo". Fed cắt giảm lãi suất để hỗ trợ việc làm, nhưng nhóm thu nhập thấp lại không hưởng lợi nhiều từ vay mượn để đầu tư, trong khi lạm phát hàng thiết yếu vẫn neo cao do chi phí nhập khẩu và thuế quan. Thêm vào đó, khi lãi suất tiết kiệm giảm, nguồn thu nhập vốn ít ỏi từ lãi tiền gửi của họ cũng sụt giảm. Ngược lại, tầng lớp trung lưu và giàu có có cơ hội vay rẻ hơn để đầu tư vào bất động sản, chứng khoán, qua đó tiếp tục gia tăng tài sản.

Phản ứng của thị trường tài chính toàn cầu

Ngay sau quyết định của Fed, lợi suất trái phiếu kho bạc Mỹ kỳ hạn 10 năm giảm nhẹ, đồng USD yếu đi so với rổ tiền tệ chính, trong khi giá cổ phiếu và vàng có biến động trái chiều. Một số ngân hàng lớn của Mỹ nhanh chóng hạ lãi suất cơ bản cho vay, tạo tín hiệu lan tỏa sang khu vực tín dụng tiêu dùng và doanh nghiệp.

Tuy nhiên, sự phấn khích ban đầu không kéo dài. Ông Michael Rosen, Giám đốc đầu tư của Angeles Investments, cảnh báo với Reuters rằng, Chủ tịch Fed "đã làm dịu đi kỳ vọng về một chu kỳ nới lỏng mạnh mẽ". Theo ông, kinh tế Mỹ đang rơi vào trạng thái "đình lạm nhẹ", với tăng trưởng chậm lại do các chính sách thương mại và nhập cư thắt chặt, trong khi lạm phát vẫn dai dẳng quanh mức 3%.

Ngược lại, ông Simon Dangoor, Trưởng bộ phận chiến lược vĩ mô tại Goldman Sachs Asset Management, lại nhìn nhận tích cực hơn: "Đa số thành viên FOMC hiện đang hướng tới hai lần cắt giảm lãi suất nữa trong năm nay, điều này cho thấy phe ủng hộ nới lỏng đang nắm thế chủ động".

Sự chia rẽ quan điểm phản ánh chính thách thức của Fed, rằng nếu cắt giảm quá nhanh, nguy cơ lạm phát tái bùng phát là rất lớn, nhưng nếu hành động quá chậm, nền kinh tế có thể trượt vào suy thoái.

"Tiền rẻ" có thực sự trở lại?

Trong kinh tế học, khi Fed hạ lãi suất, chi phí vốn ngắn hạn giảm, từ đó khuyến khích tiêu dùng, đầu tư và thúc đẩy tăng trưởng. Tuy nhiên, "tiền rẻ" không phải lúc nào cũng lan tỏa đồng đều.

Ngân hàng Thế giới và Quỹ Tiền tệ Quốc tế từng chỉ ra rằng các đợt cắt giảm lãi suất của Fed thường kích thích dòng vốn quay lại các nước đang phát triển, tạm thời giảm áp lực vay nợ bằng đồng USD.

Ngân hàng thương mại, vốn đã thận trọng hơn trong cho vay sau giai đoạn biến động tài chính, có thể siết chặt điều kiện tín dụng, khiến người vay khó tiếp cận vốn rẻ. Ngoài ra, khi nền kinh tế Mỹ đã gánh nợ lớn, nhu cầu vay mới cũng bị hạn chế khi các hộ gia đình và doanh nghiệp có thể ngại tăng thêm đòn bẩy tài chính.

Một số chuyên gia còn cảnh báo rủi ro bong bóng tài sản. Lãi suất thấp kéo dài thường khuyến khích đầu cơ bất động sản và chứng khoán, tạo chu kỳ tăng giá giả tạo. Khi lãi suất đảo chiều hoặc có cú sốc kinh tế, bong bóng này có thể vỡ, gây ra hậu quả nghiêm trọng hơn.

Đối với các thị trường mới nổi, quyết định của Fed mở ra cả cơ hội lẫn rủi ro. Khi lợi suất tài sản Mỹ giảm, vốn quốc tế có thể chảy vào các nền kinh tế đang phát triển để tìm kiếm lợi tức cao hơn, giúp các quốc gia này huy động vốn dễ dàng hơn. Doanh nghiệp và chính phủ vay nợ bằng USD cũng được hưởng lợi từ chi phí tài chính thấp hơn. Đồng thời, việc đồng USD suy yếu có thể giảm bớt áp lực tỷ giá và chi phí nhập khẩu.

Tuy nhiên, đây là con dao hai lưỡi. Nếu lãi suất Mỹ giảm do kinh tế Mỹ suy yếu, cầu nhập khẩu của Mỹ đối với hàng hóa từ các thị trường mới nổi sẽ co lại, tác động tiêu cực tới xuất khẩu. Dòng vốn ngoại có thể rút ra nhanh chóng nếu xuất hiện rủi ro chính trị hoặc bất ổn toàn cầu. Với Việt Nam, cơ hội thu hút vốn đầu tư và ổn định tỷ giá là có thật, nhưng đi kèm nguy cơ biến động mạnh nếu Fed thay đổi lộ trình hoặc kinh tế Mỹ rơi vào suy thoái sâu.