Doanh nghiệp công nghệ TP Hồ Chí Minh kiến nghị cơ chế hỗ trợ để thúc đẩy đổi mới sáng tạo

Ngành công nghiệp bán dẫn đang phát triển mạnh mẽ, nhưng thiếu cơ chế hỗ trợ khiến doanh nghiệp khó tiếp cận.

Nhiều rào cản

Tại hội nghị đối thoại giữa doanh nghiệp lĩnh vực khoa học công nghệ và chính quyền TP Hồ Chí Minh diễn ra ngày 10 tháng 10 năm 2025, do Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ tổ chức, hơn 200 đại biểu đã tham gia, với hơn 40 câu hỏi và kiến nghị được đưa ra. Đây là minh chứng rõ nét cho những thách thức mà cộng đồng doanh nghiệp công nghệ đang phải đối mặt, từ việc tiếp cận hỗ trợ đầu tư đến cơ chế tài chính và chính sách đổi mới sáng tạo.

Trao đổi bên lề hội nghị với VTV Times, Ông Lê Bảo Quốc, Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Công nghệ WELGUN, cho rằng, dù có nhiều chương trình được triển khai, nhưng chưa đủ hiệu quả, đặc biệt trong đầu tư nghiên cứu cơ bản và phát triển sản phẩm mới.

"Doanh nghiệp nội địa gặp hạn chế lớn khi vay vốn cho R&D; WELGUN và các doanh nghiệp tương tự không được ngân hàng hỗ trợ do thiếu tài sản thế chấp và doanh thu chưa đủ mạnh", ông Quốc dẫn chứng. Doanh thu hiện tại của WELGUN chỉ khoảng 600 triệu đồng/năm, không đủ điều kiện hưởng hỗ trợ thuế vì quy định yêu cầu doanh thu sản phẩm công nghệ chiếm tối thiểu 30% tổng doanh thu. Ông Quốc còn chỉ ra khó khăn trong sử dụng vốn đúng mục đích: dù có tài sản bất động sản, ngân hàng vẫn từ chối cho vay mua máy móc thiết bị vì doanh thu thấp, khiến doanh nghiệp không thể nâng cao năng lực cạnh tranh.

Tương tự, ông Nguyễn Trung Khánh, CEO Công ty Cổ phần Công nghệ TK25, chia sẻ về những trở ngại trong mô hình kinh tế số tại địa phương. Ngành công nghiệp bán dẫn đang phát triển mạnh mẽ, đặc biệt trong thương mại điện tử, nhưng thiếu cơ chế hỗ trợ khiến doanh nghiệp khó tiếp cận công nghệ mới do chi phí cao. Công ty của ông đang chuyển đổi sang nghiên cứu mạch bán dẫn cho điện toán đám mây, nhưng việc áp dụng AI, blockchain và đám mây gặp rào cản về chi phí và thời gian triển khai dài. Ông Khánh đặc biệt quan tâm đến cơ chế sandbox, vốn được TP Hồ Chí Minh triển khai nhưng chưa đủ khả thi. Doanh nghiệp vẫn khó được phép thử nghiệm sáng chế mới trong môi trường linh hoạt, với sự chậm trễ và thiếu hướng dẫn cụ thể từ cơ quan quản lý, dẫn đến giảm hiệu quả áp dụng công nghệ vào thực tế.

Những vấn đề này không chỉ dừng lại ở cấp độ cá nhân doanh nghiệp mà phản ánh hệ thống lớn hơn. Chính sách hỗ trợ đầu tư cho kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn và chuyển đổi số chưa đủ mạnh mẽ, cơ chế định giá tài sản trí tuệ và tài sản số vẫn mơ hồ, khiến doanh nghiệp khó tiếp cận vốn từ ngân hàng.

Cần hỗ trợ thực tế hơn

Từ những khó khăn trên, các doanh nghiệp và chuyên gia đã đưa ra những kiến nghị cụ thể, nhằm xây dựng môi trường đổi mới sáng tạo bền vững tại TP Hồ Chí Minh. Không chỉ dừng ở việc cải thiện chính sách hiện hành, các đề xuất còn hướng tới sự sáng tạo và hỗ trợ thiết thực, giúp ngành công nghệ trở thành động lực kinh tế hàng đầu khu vực.

Ông Lê Bảo Quốc đề xuất thay đổi hoàn toàn chính sách hỗ trợ, không áp dụng hình thức cũ mà phải tạo môi trường thuận lợi. Ông đặc biệt nhấn mạnh việc thành lập quỹ đầu tư mạo hiểm dành cho doanh nghiệp có sáng chế, ưu tiên những công ty đăng ký sáng chế quốc tế. Điều này sẽ thúc đẩy xuất khẩu và phát triển khoa học công nghệ, giúp doanh nghiệp vượt qua rào cản tài chính như thiếu thế chấp. Đồng thời, cần điều chỉnh quy định thuế để doanh nghiệp dễ dàng sử dụng vốn vào R&D mà không lo phạt oan, đồng thời nới lỏng yêu cầu doanh thu để hưởng ưu đãi.

Ông Nguyễn Trung Khánh thì kêu gọi thúc đẩy mô hình kinh tế số địa phương với cơ chế sandbox hiệu quả hơn. Ông đề xuất xây dựng sandbox mạnh mẽ để doanh nghiệp thử nghiệm công nghệ mới nhanh chóng, giảm rào cản chi phí và quy định. Chính quyền TP Hồ Chí Minh cần tăng cường hỗ trợ cho công nghệ đám mây, bán dẫn, AI và blockchain, cung cấp hướng dẫn rõ ràng và nhanh chóng để tránh chậm trễ. Theo ông Khánh, triển khai đúng mức kinh tế số sẽ giúp doanh nghiệp tiếp cận công nghệ tiên tiến, tăng khả năng cạnh tranh quốc tế.

Tại hội nghị, bà Nguyễn Hoàng Bảo Trân, Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ, cùng các đại diện từ các sở, ngành liên quan đã tận tình giải đáp các thắc mắc và làm rõ các quy định pháp lý, đồng thời hướng dẫn chi tiết các thủ tục. Nhiều vấn đề đã được giải quyết ngay tại chỗ, đáng chú ý là việc ưu tiên các gói hỗ trợ tài chính và tín dụng cho các dự án chuyển đổi số trong sản xuất. Thành phố cũng đã chia sẻ những định hướng phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, đặc biệt là việc thiết lập cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa chính quyền, doanh nghiệp và các viện nghiên cứu, cùng với kế hoạch xây dựng các trung tâm thử nghiệm và sản xuất công nghệ cao.

Các chuyên gia tại hội nghị cũng đồng tình với việc hỗ trợ tài chính qua quỹ đầu tư và ưu đãi thuế, xây dựng tiêu chí lựa chọn công nghệ rõ ràng cho kinh tế xanh và chuyển đổi số. TP Hồ Chí Minh cần sớm ban hành khung pháp lý định giá tài sản trí tuệ để sử dụng làm thế chấp vay vốn, đồng thời thành lập khu vực sandbox với dịch vụ hỗ trợ miễn phí như tư vấn pháp lý và kết nối nhà đầu tư.

Về thuế, cần ưu đãi thu nhập doanh nghiệp cho giai đoạn khởi nghiệp, hướng dẫn trích lập quỹ phát triển khoa học công nghệ để tái đầu tư vào R&D. Ngoài ra, quy trình đề xuất sáng kiến cần minh bạch, với các cuộc họp định kỳ giữa chính quyền và doanh nghiệp để lắng nghe và phản hồi kịp thời. Những kiến nghị này, nếu được thực thi, sẽ không chỉ giải quyết khó khăn cho doanh nghiệp mà còn xây dựng hệ sinh thái công nghệ vững mạnh.