Cuộc đua vào chức Thủ tướng Nhật Bản chính thức khởi động

Cựu Tổng thư ký Đảng Dân chủ Tự do Toshimitsu Motegi trở thành người đầu tiên tham gia cuộc đua vào chức Thủ tướng Nhật Bản (Ảnh: Bloomberg)

Cuộc đua vào chức Thủ tướng Nhật Bản đã chính thức khởi động, một ngày sau khi ông Shigeru Ishiba tuyên bố từ chức hôm 7/9.

Ngày 8/9, cựu Tổng thư ký LDP Toshimitsu Motegi là người đầu tiên tuyên bố tranh cử. Tại cuộc họp báo ngắn, ông khẳng định mong muốn "dốc toàn lực cho đất nước" trong bối cảnh đảng cầm quyền đang đối mặt khủng hoảng nghiêm trọng. "Vượt qua nghịch cảnh hiện nay sẽ là một con đường vô cùng khó khăn. Nhưng chính lúc này tôi muốn cống hiến tất cả để xây dựng một nước Nhật mạnh mẽ hơn", ông Motegi phát biểu.

Ông Motegi từng giữ nhiều vị trí trọng yếu như Bộ trưởng Ngoại giao, Bộ trưởng Thương mại, Trưởng ban Chính sách và Tổng thư ký LDP. Trong nhiệm kỳ đầu tiên của Tổng thống Mỹ Donald Trump, ông là trưởng đoàn đàm phán thương mại, góp phần hoàn tất hiệp định Nhật - Mỹ có hiệu lực từ năm 2020. Tuy vậy, trong cuộc bầu cử lãnh đạo đảng năm 2024, ông chỉ xếp thứ 6 trên 9 ứng viên, cho thấy sức hút trong nội bộ còn hạn chế.

Bên cạnh ông Motegi, giới quan sát dự đoán nhiều gương mặt quen thuộc sẽ tham gia tranh cử. Chánh văn phòng Nội các Yoshimasa Hayashi - người về thứ 4 năm 2024 - được cho là đã chuẩn bị ra tranh cử, dù ông chưa chính thức xác nhận. Ngoài ra, cựu Bộ trưởng An ninh Kinh tế Sanae Takaichi (về nhì năm 2024) và Bộ trưởng Nông nghiệp Shinjiro Koizumi (xếp thứ 3) cũng được đánh giá là những ứng viên tiềm năng. Một cái tên khác là cựu Bộ trưởng An ninh Kinh tế Takayuki Kobayashi, người xếp thứ 5, đã úp mở khả năng tái tranh cử.

Trong khi đó, LDP đang gấp rút xây dựng lộ trình bầu cử lãnh đạo mới. Theo ông Ichiro Aisawa - Chủ tịch Ủy ban bầu cử của đảng, các thủ tục dự kiến sẽ được chốt trong ngày 9/9. Báo chí Nhật đưa tin, cuộc bỏ phiếu có thể diễn ra từ 22/9 và kết thúc vào ngày 4/10. Người thắng cử sẽ giữ phần còn lại của nhiệm kỳ 4 năm của ông Ishiba, tức đến tháng 9/2027.

Một điểm đáng chú ý là hình thức bầu cử. Theo thông lệ, 590 phiếu sẽ được phân bổ đều giữa nghị sĩ LDP (295 phiếu) và đảng viên cơ sở (295 phiếu). Tuy nhiên, trong trường hợp khẩn cấp như khi lãnh đạo từ chức giữa chừng, số phiếu từ các chi bộ địa phương chỉ còn 141, khiến tổng số phiếu giảm xuống còn 436. Cách làm này thường có lợi cho ứng viên được ủng hộ mạnh trong Quốc hội - tương tự cuộc bầu cử năm 2020 khi ông Yoshihide Suga thay thế ông Shinzo Abe.

Phát biểu sau khi tuyên bố từ chức Thủ tướng, ông Ishiba cho biết ông đã cân nhắc kỹ lưỡng và cho rằng đây là "thời điểm thích hợp để chuyển giao", nhất là khi các cuộc đàm phán về thuế quan với Mỹ đã đạt tiến triển. Ông nhận trách nhiệm về thất bại bầu cử, đồng thời cam kết sẽ tiếp tục hoàn thành nhiệm vụ cho tới khi lãnh đạo mới của LDP được bầu chọn.

Tổng thư ký LDP Hiroshi Moriyama nhấn mạnh, trong quá trình vận động tranh cử, các ứng viên cần tập trung vào việc khôi phục niềm tin của công chúng và giải quyết những vấn đề dân sinh cấp bách như giá cả leo thang và thách thức ngoại giao ngày càng lớn.

Dư luận Nhật Bản đang đặc biệt quan tâm đến việc ai sẽ dẫn dắt LDP vượt qua khủng hoảng chính trị hiện nay, trong bối cảnh đảng cầm quyền và đối tác Liên minh Komeito (đảng Công Minh) đều không nắm đa số tuyệt đối ở cả hai viện Quốc hội. Điều đó đồng nghĩa, Chủ tịch mới của LDP - nếu muốn trở thành Thủ tướng - sẽ phải đối diện nhiệm vụ khó khăn là cần giành đủ sự ủng hộ trong Quốc hội để thành lập chính phủ ổn định.