Các địa phương "chuyển mình" để giữ chân FDI chất lượng cao

Sự dịch chuyển về chất

Trong 7 tháng đầu năm 2025, dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào Việt Nam tiếp tục duy trì đà tăng trưởng ổn định, với sự dịch chuyển rõ rệt về chất lượng và định hướng chiến lược. Không chỉ tăng về quy mô vốn giải ngân, các dự án mới cũng phản ánh xu thế tập trung vào các lĩnh vực công nghệ cao, năng lượng xanh, công nghiệp hỗ trợ...Điều này cho thấy Việt Nam vẫn là một "điểm sáng" trong bản đồ FDI toàn cầu, trong bối cảnh cạnh tranh thu hút vốn quốc tế ngày càng gay gắt.

Theo Bộ Tài chính, 7 tháng đầu năm 2025, vốn FDI đăng ký vào Việt Nam đạt 24,1 tỷ USD, tăng 27,3% so cùng kỳ 2024. Trong đó, vốn giải ngân đạt khoảng 13,6 tỷ USD, mức cao kỷ lục từ trước đến nay, phản ánh niềm tin và cam kết lâu dài của các nhà đầu tư đối với thị trường Việt Nam.

Một điểm đáng chú ý là cơ cấu dòng vốn. Nếu như giai đoạn trước đây, vốn FDI chủ yếu đổ vào ngành chế biến chế tạo truyền thống, thì nay tỷ trọng vào các lĩnh vực năng lượng tái tạo, công nghệ số, bán dẫn và sản xuất xanh đang có xu hướng ngày càng mở rộng. Các dự án quy mô lớn tiếp tục khẳng định vai trò dẫn dắt, song song với sự phát triển mạnh của nhóm dự án vừa và nhỏ, vốn gắn chặt hơn với chuỗi cung ứng nội địa.

Chuyên gia kinh tế Nguyễn Trí Hiếu đánh giá, một trong những điểm khác biệt rõ nét từ đầu năm 2025 đến nay là dòng vốn giải ngân đi liền với sự dịch chuyển công nghệ và quản trị. Nhiều tập đoàn đa quốc gia không chỉ tìm kiếm lợi thế chi phí, mà còn đặt mục tiêu xây dựng trung tâm sản xuất tại Việt Nam để phục vụ cả khu vực.

Đáng chú ý, trong bức tranh thu hút FDI hiện nay, dễ thấy sự nổi bật của các dự án công nghệ cao. Các tập đoàn lớn từ Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc, châu Âu tiếp tục mở rộng đầu tư vào lĩnh vực điện tử, sản xuất chip, trung tâm dữ liệu và hạ tầng số. Đây là sự bổ sung quan trọng cho kỳ vọng xây dựng Việt Nam thành "cứ điểm chiến lược" trong chuỗi cung ứng công nghệ toàn cầu.

FDI phân bổ ngày càng rộng, các địa phương đua nhau nâng tầm hấp dẫn

Điểm đặc biệt là sự nổi lên của các địa phương với các cách tiếp cận linh hoạt, chủ động xây dựng hệ sinh thái đầu tư, không còn phụ thuộc hoàn toàn vào lợi thế truyền thống.

Nếu như trước đây, FDI chủ yếu tập trung vào một số cực lớn như Hà Nội, TP Hồ Chí Minh hay các tỉnh công nghiệp truyền thống như Bình Dương, Đồng Nai, thì hiện nay, làn sóng đầu tư đang có sự dịch chuyển đáng chú ý. Các địa phương vùng ven và những tỉnh còn nhiều dư địa đất đai, hạ tầng đang ngày càng thu hút sự quan tâm của các nhà đầu tư.

Bắc Ninh, Quảng Ninh, Hải Phòng ở phía Bắc, hay Bình Định, Thanh Hóa, Nghệ An ở miền Trung, thậm chí cả một số tỉnh Tây Nam Bộ cũng đang ghi dấu trên bản đồ FDI với nhiều dự án mới. Xu hướng này cho thấy FDI không chỉ "chảy" vào các trung tâm truyền thống, mà ngày càng phân bổ đa dạng, mở ra cơ hội phát triển đồng đều hơn.

Theo giới phân tích, một trong những động lực chính thúc đẩy dịch chuyển này là hạ tầng kết nối liên vùng và nỗ lực cải thiện môi trường đầu tư. Địa phương nào đi trước một bước trong giải phóng mặt bằng, xây dựng khu công nghiệp (KCN) đồng bộ và thủ tục hành chính thông thoáng, địa phương đó nhanh chóng trở thành "điểm sáng" mới.

Một số địa phương chủ động quy hoạch các KCN mới, gắn với lợi thế cảng biển và hệ thống cao tốc, nhờ đó rút ngắn thời gian vận chuyển, giảm chi phí logistics cho doanh nghiệp. Sự liên kết này đang hình thành một "cụm FDI" mạnh, nơi doanh nghiệp có thể vừa sản xuất, vừa tiếp cận trực tiếp hệ thống cảng biển để xuất khẩu. Điển hình như Bắc Ninh, Hải Phòng và Quảng Ninh...

Trong khi đó, một số địa phương giữ vai trò đầu tàu nhưng đổi hướng chiến lược, đơn cử như Hà Nội và TP.HCM - vẫn là hai cực lớn về thu hút FDI, nhưng thay vì chạy theo số lượng dự án, cả hai địa phương đều đang chuyển hướng ưu tiên về chất lượng dòng vốn. 

Môi trường đầu tư và cam kết đồng hành là yếu tố quyết định

Các chuyên gia kinh tế cho rằng, trong bối cảnh chi phí lao động rẻ không còn là lợi thế bền vững, chính môi trường đầu tư và cam kết đồng hành của chính quyền địa phương mới là yếu tố quyết định. "Một địa phương có thể thua kém về vị trí địa lý, nhưng nếu hạ tầng khu công nghiệp tốt, thủ tục nhanh gọn, chính quyền gần gũi, hỗ trợ kịp thời thì vẫn có thể trở thành điểm sáng FDI. Ngược lại, nếu thủ tục nhiêu khê, đất sạch không sẵn có, thì dù ở vị trí thuận lợi cũng khó giữ chân nhà đầu tư...", ông Hiếu nhấn mạnh.

Thực tế thời gian qua cho thấy, những địa phương năng động, coi trọng đối thoại với doanh nghiệp, thường có tốc độ thu hút FDI vượt trội. Nguyên tắc "lấy sự hài lòng của doanh nghiệp làm thước đo" đang ngày càng trở thành tiêu chuẩn chung.

Đơn cử như, tại Hà Nội, chính quyền thành phố đặt trọng tâm thu hút FDI gắn với đổi mới sáng tạo, công nghệ cao, trung tâm tài chính và dịch vụ hiện đại. Đặc biệt, các dự án trong lĩnh vực nghiên cứu – phát triển (R&D), công nghệ bán dẫn, trí tuệ nhân tạo, và trung tâm dữ liệu đang được coi là mục tiêu ưu tiên nhằm tăng hiệu quả sử dụng đất đai và tạo động lực lan tỏa công nghệ cho các ngành khác. Còn TP Hồ Chí Minh, sau nhiều năm là "thủ phủ" dịch vụ và sản xuất xuất khẩu, đang đẩy mạnh thu hút FDI có tính liên kết vùng, hướng đến hình thành chuỗi giá trị mới trong logistics, công nghiệp công nghệ cao và kinh tế số... Với mục tiêu đó, 2 địa phương ra nhiều cơ chế đặc thù trong quản lý đất đai, quy hoạch và hỗ trợ đầu tư và thường xuyên tổ chức đối thoại với nhà đầu tư, lắng nghe - xử lý phản hồi nhanh chóng, nhằm tạo môi trường đầu tư thân thiện, minh bạch hơn.

Một ví dụ điển hình nữa là sự trỗi dậy của các tỉnh miền Trung. Những chiến lược đầu tư về hạ tầng cảng biển, sân bay, cao tốc và chính sách khuyến khích đầu tư, nhiều tỉnh đã có sự thay đổi căn bản như Thanh Hóa, Nghệ An, Bình Định… đang trở thành những điểm đến hấp dẫn, ngoài lợi thế đất đai rộng, giá nhân công cạnh tranh, các tỉnh này còn tạo dựng môi trường đầu tư thông thoáng, áp dụng chính quyền điện tử và cơ chế một cửa trong giải quyết thủ tục.

Có thể thấy, miền Trung không chỉ thu hút được dự án công nghiệp nặng, mà còn đang "đánh thức" dòng vốn FDI trong lĩnh vực năng lượng tái tạo, cảng biển, du lịch – dịch vụ cao cấp. Điều này giúp cơ cấu FDI ở khu vực đa dạng hơn, không chỉ phụ thuộc vào một ngành duy nhất.

Ngoài ra, một số tỉnh miền Nam vốn có lợi thế truyền thống, nhưng đang nỗ lực làm mới để chiếm ưu thế thu hút dòng vốn FDI. Bình Dương, Đồng Nai và Bà Rịa - Vũng Tàu vẫn giữ vai trò là "cực nam châm" thu hút FDI của miền Nam. Tuy nhiên, sau nhiều năm phát triển, quỹ đất công nghiệp của các tỉnh này đang dần thu hẹp, chi phí lao động và dịch vụ gia tăng. Để giữ sức cạnh tranh, các địa phương này không chỉ mở rộng KCN mới ở vùng ven, mà còn định hướng nâng cấp chất lượng dòng vốn, chọn lọc những dự án có giá trị gia tăng cao, công nghệ hiện đại, thân thiện với môi trường. Đồng thời, xu hướng phát triển đô thị công nghiệp - dịch vụ - logistics cũng được đẩy mạnh, nhằm tạo hệ sinh thái toàn diện, thu hút nhà đầu tư lâu dài.../.