Al-Fashir bị vây hãm, người dân Sudan đối mặt nạn đói và dịch bệnh

Một binh sĩ đi ngang qua Dinh Tổng thống ở Khartoum, Sudan, sau khi nơi này bị quân đội Sudan kiểm soát vào ngày 21/3/2025 (Ảnh: AP)

Trong bối cảnh giao tranh tại Sudan kéo dài sang năm thứ 3, thành phố Al-Fashir - thủ phủ bang Bắc Darfur - trở thành chiến tuyến lớn cuối cùng giữa quân đội Sudan và Lực lượng Hỗ trợ nhanh (RSF) bán quân sự của Sudan. Đây là cứ điểm then chốt trong cuộc nội chiến và hiện đang bị RSF bao vây, khiến người dân rơi vào tình trạng thiếu lương thực, thuốc men và điện.

Một người dân chia sẻ với Reuters: "Pháo và máy bay không người lái của RSF dội xuống Al-Fashir suốt ngày đêm. Thành phố mất điện hoàn toàn, các tiệm bánh đóng cửa và thuốc men thì khan hiếm. Số người chết ngày càng tăng và các nghĩa trang đang ngày càng mở rộng".

Cuộc chiến giữa quân đội Sudan và RSF bắt đầu từ tháng 4/2023, khi hai bên - từng là đồng minh - mâu thuẫn trong kế hoạch hợp nhất lực lượng. Sau khi kiểm soát nhanh khu vực trung tâm, trong đó có thủ đô Khartoum, RSF bị đẩy lùi về phía Tây, khiến Al-Fashir trở thành điểm nóng giao tranh.

Nếu Al-Fashir thất thủ, RSF sẽ kiểm soát gần như toàn bộ vùng Darfur - khu vực rộng lớn giáp Libya, Chad, Cộng hòa Trung Phi và Nam Sudan. Nhiều chuyên gia cho rằng điều này có thể dẫn đến sự chia cắt trên thực tế của Sudan.

Cùng bị mắc kẹt trong vòng vây còn có hàng trăm nghìn người dân Al-Fashir và người tị nạn từ các cuộc tấn công trước hiện đang đối mặt nạn đói. Một bác sĩ cho biết: "Trẻ em và cả người lớn đều suy dinh dưỡng. Bản thân tôi hôm nay cũng chưa được ăn sáng vì không có gì để ăn".

Người dân cho biết RSF chặn thực phẩm và tấn công các đoàn viện trợ. Các mặt hàng được buôn lậu vào có giá cao gấp 5 lần mức trung bình. Nhiều người phải ăn cỏ khô hoặc ambaz (loại thức ăn cho gia súc làm từ vỏ lạc) nhưng nguồn ambaz cũng đang cạn kiệt.

Nguy hiểm rình rập người chạy nạn

Nhiều người cố gắng rời khỏi Al-Fashir để đến Tawila - cách đó khoảng 60 km - đã bị tấn công bởi các nhóm vũ trang RSF. Một phụ nữ 19 tuổi tên Enaam Abdallah kể lại: "Chúng tôi chạy đến làng Shagra trước khi tới Tawila và họ lại tấn công. Họ lục soát, cướp điện thoại, tiền, thậm chí cả một con lừa. Họ còn giết người, bắt cóc các cô gái trước mặt chúng tôi".

Theo Emergency Lawyers (một nhóm nhân quyền), ít nhất 14 người đã thiệt mạng và hàng chục người bị thương khi chạy trốn khỏi Al-Fashir vào đầu tuần này. Tawila hiện đang phải tiếp nhận hơn nửa triệu người tị nạn - phần lớn trong số họ đã đến đây từ tháng 4/2025 sau khi RSF tấn công Al-Fashir và trại tị nạn Zamzam gần đó. Tuy nhiên, nơi đây cũng thiếu thốn về viện trợ và chỗ ở.

Sudan hiện đang vào mùa mưa, kết hợp với điều kiện sống kém và vệ sinh không đảm bảo đã dẫn đến dịch tả. Theo tổ chức Bác sĩ không biên giới (MSF), từ giữa tháng 6/2025 đến nay đã có 2.500 ca mắc tả và 52 ca tử vong do dịch bệnh.

Tổ chức Hội đồng người tị nạn Na Uy cho biết chỉ 10% người tại Tawila có nước sạch ổn định và số người tiếp cận được nhà vệ sinh còn ít hơn. Phần lớn các gia đình chỉ ăn 1 bữa mỗi ngày hoặc ít hơn. Một người mẹ 4 con cho biết: "Chúng tôi không có nhà để trú mưa, phải chờ mưa ngớt thì con mới có thể ngủ. Tôi cố gắng cho các con rửa tay và chỉ ăn đồ đã nấu chín".

Liên hợp quốc đã kêu gọi lệnh ngừng bắn nhân đạo tại Al-Fashir từ tháng 7/2025 khi mùa mưa bắt đầu nhưng RSF đã từ chối. Trong khi đó, giao tranh cũng lan rộng sang khu vực Kordofan giáp Darfur khi hai bên tìm cách thiết lập ranh giới kiểm soát giữa lúc nỗ lực hòa giải rơi vào bế tắc.