18% dân số tham gia bảo hiểm: Làm thế nào để biến mục tiêu thành hiện thực?

Những câu chuyện cảm động về bảo hiểm nhân thọ đã làm sáng tỏ vai trò của ngành trong việc bảo vệ tài chính và an sinh xã hội

Những câu chuyện cảm động về bảo hiểm nhân thọ đã làm sáng tỏ vai trò của ngành trong việc bảo vệ tài chính và an sinh xã hội. Tại tọa đàm "Những câu chuyện phía sau hợp đồng bảo hiểm" do Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam (IAV) tổ chức ngày 7-8-2025 tại TP. Hồ Chí Minh, các chuyên gia cho rằng, để đạt mục tiêu 18% dân số tham gia vào năm 2030, thị trường bảo hiểm Việt Nam cần vượt qua những rào cản về niềm tin, khả năng tiếp cận, và nhận thức cộng đồng, trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu và những yêu cầu ngày càng khắt khe về minh bạch và công nghệ.

Tăng trưởng ổn định nhưng nhưng chưa đúng tiềm năng

Thị trường bảo hiểm nhân thọ Việt Nam đang bước vào một giai đoạn chuyển mình đầy triển vọng nhưng cũng không ít thách thức. Theo Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam (IAV), trong nửa đầu năm 2025, tổng doanh thu phí bảo hiểm nhân thọ đạt 72.090 tỷ đồng, tăng 2,4% so với cùng kỳ, với phí khai thác mới tăng mạnh 8%, đạt 13.050 tỷ đồng.

Số hợp đồng hiệu lực đã chạm mốc 11,7 triệu, nhưng tỷ lệ tham gia bảo hiểm nhân thọ chỉ mới đạt 11,7% dân số, thấp hơn nhiều so với các nước trong khu vực như Philippines (38%), Malaysia (50%), hay Singapore (80%). Mục tiêu 18% dân số tham gia vào năm 2030, được xác định trong Quyết định số 07/QĐ-TTg ngày 05/01/2023 của Thủ tướng Chính phủ, không chỉ là một con số mà còn là một lời khẳng định về vai trò của bảo hiểm trong hệ thống an sinh xã hội và phát triển kinh tế quốc gia.

Những con số này cho thấy một thị trường đang tăng trưởng ổn định nhưng còn xa mới đạt được tiềm năng thực sự. Với tổng doanh thu phí bảo hiểm toàn thị trường ước tính 114.800 tỷ đồng trong sáu tháng đầu năm 2025, tăng 5% so với cùng kỳ, bảo hiểm nhân thọ đang dần khẳng định vị thế như một trụ cột tài chính cho hàng triệu gia đình Việt. Đặc biệt, việc chi trả quyền lợi bảo hiểm đạt hơn 28.890 tỷ đồng trong cùng kỳ là minh chứng cho sự gắn kết của ngành với cộng đồng, từ những trường hợp tai nạn thương tâm như vụ lật tàu ở vịnh Hạ Long hay lật xe tại Hà Tĩnh, đến những hành trình chống chọi bệnh hiểm nghèo như câu chuyện của chị Trần Thị Thúy Phượng.

Tuy nhiên, khoảng cách giữa 11,7% và 18% dân số không chỉ là vấn đề về số lượng mà còn là bài toán về chất lượng. TS.BS. Nguyễn Ngọc Tuấn, trong bài phát biểu tại tọa đàm, đã chỉ ra một thực tế đáng lo ngại: nhiều người dân trì hoãn kiểm tra sức khỏe vì lo ngại chi phí, dẫn đến bỏ lỡ "thời điểm vàng" trong điều trị các bệnh hiểm nghèo. Bảo hiểm nhân thọ, với khả năng hỗ trợ tài chính kịp thời, có thể giải quyết vấn đề này, nhưng điều kiện tiên quyết là phải nâng cao nhận thức và khả năng tiếp cận của người dân, đặc biệt ở các khu vực nông thôn và tầng lớp thu nhập thấp.

Sự phát triển của công nghệ là một điểm sáng đáng chú ý. Ông Ngô Trung Dũng, Phó Tổng Thư ký IAV, nhấn mạnh rằng nhiều doanh nghiệp đã số hóa toàn bộ quy trình bồi thường, từ nộp hồ sơ đến chuyển khoản, với thời gian xử lý chỉ trong 24 giờ, thậm chí vài phút nhờ ứng dụng trí tuệ nhân tạo. Đây là bước tiến lớn, giúp ngành bảo hiểm đáp ứng tốt hơn nhu cầu của khách hàng trong thời đại 4.0. Tuy nhiên, công nghệ chỉ là một phần của phương trình. Niềm tin, yếu tố cốt lõi để mở rộng độ bao phủ, vẫn đang bị thử thách bởi những trường hợp bồi thường chậm trễ hoặc thủ tục phức tạp, như câu hỏi sắc bén của một khán giả tại tọa đàm đã chỉ ra.

Để bảo hiểm thực sự trở thành "người bạn đồng hành"

Nếu bảo hiểm nhân thọ là một "chiếc phao cứu sinh" như cách các chuyên gia, ví von tại buổi tọa đàm, thì chiếc phao ấy chỉ thực sự phát huy tác dụng khi nó được đặt vào tay người dân đúng lúc, đúng cách. Những câu chuyện được chia sẻ tại tọa đàm, từ chị Phượng vượt qua ung thư nhờ khoản chi trả lớn, đến ông Nguyễn Văn Hiếu được bảo hiểm hỗ trợ điều trị ung thư di căn, hay gia đình của khách hàng N.T.N nhận 150% mệnh giá hợp đồng sau tai nạn nghiêm trọng, đều cho thấy giá trị thực tiễn của bảo hiểm. Những khoản chi trả không chỉ là tiền, mà còn là niềm hy vọng, là cơ hội để các gia đình vượt qua khó khăn và tiếp tục cuộc sống.

Tuy nhiên, để bảo hiểm nhân thọ thực sự trở thành "người bạn đồng hành" của người dân, ngành cần giải quyết triệt để những băn khoăn còn tồn tại. Một trong những thách thức lớn nhất là tâm lý e ngại của người dân, như trường hợp chị Phượng từng nghĩ bảo hiểm là "lừa đảo" hay ông Hiếu thẳng thừng phản đối con trai làm nghề tư vấn. Những định kiến này không phải ngẫu nhiên mà có, mà thường bắt nguồn từ các trải nghiệm tiêu cực, như thủ tục bồi thường phức tạp hay thông tin thiếu minh bạch. Các đại biểu cũng khẳng định rằng niềm tin chỉ có thể được xây dựng qua "hành động cụ thể," đặc biệt là trong những thời điểm khách hàng cần hỗ trợ nhất.

Để đạt mục tiêu 18%, ngành bảo hiểm cần một chiến lược đồng bộ, trong đó truyền thông đóng vai trò then chốt. Các câu chuyện cảm xúc như của chị Phượng hay ông Hiếu cần được lan tỏa rộng rãi hơn, không chỉ để khơi dậy niềm tin mà còn để minh họa giá trị thực tế của bảo hiểm. Đồng thời, các doanh nghiệp cần đầu tư mạnh hơn vào giáo dục tài chính, giúp người dân hiểu rằng bảo hiểm không chỉ là chi phí, mà là một khoản đầu tư dài hạn cho an sinh gia đình. Việc mở rộng độ bao phủ đến các khu vực nông thôn, nơi tỷ lệ tham gia bảo hiểm còn thấp, cũng là một ưu tiên cấp thiết. Điều này đòi hỏi các sản phẩm bảo hiểm linh hoạt hơn, với mức phí phù hợp và quy trình tham gia đơn giản.

Toàn cầu hóa và phát triển bền vững cũng đặt ra những yêu cầu mới. Trong bối cảnh các nền kinh tế khu vực như Singapore hay Malaysia đã đạt tỷ lệ tham gia bảo hiểm cao, Việt Nam cần học hỏi kinh nghiệm từ họ, đặc biệt trong việc xây dựng các sản phẩm bảo hiểm tích hợp công nghệ và thân thiện với người dùng. Đồng thời, các doanh nghiệp cần đảm bảo tính minh bạch trong mọi khâu, từ ký kết hợp đồng đến chi trả quyền lợi, để xóa bỏ định kiến và củng cố niềm tin.

Nhìn về phía trước, mục tiêu 18% không chỉ là một con số, mà là một lời cam kết về một xã hội an toàn hơn, nơi mỗi gia đình đều có thể yên tâm trước những rủi ro bất ngờ. Tọa đàm ngày 7-8-2025 đã khép lại với những câu chuyện đầy cảm hứng, nhưng hành trình phía trước vẫn còn dài. Liệu ngành bảo hiểm nhân thọ Việt Nam có thể biến những hợp đồng khô khan thành những câu chuyện của niềm tin và hy vọng? Câu trả lời phụ thuộc vào việc các doanh nghiệp, cơ quan quản lý, và cộng đồng có thể cùng nhau xây dựng một thị trường minh bạch, hiệu quả, và thực sự vì con người.